fbpx
Wikipedia

Uxío Novoneyra

Uxío Novoneyra, nacido como Eugenio Novo Neira en (Parada, Seoane,[1]19 de enero de 1930[2]​ - Santiago de Compostela, 30 de octubre de 1999) fue un poeta y escritor español. Siendo hijo de una familia campesina, Folgoso de Caurel fue el principal referente físico para sus versos, considerados de los mejores en lo relativo a la paisajística, dentro de la literatura gallega. Se le dedicó el Día de las Letras Gallegas de 2010.

Uxío Novoneyra
Información personal
Nacimiento 19 de enero de 1930
Parada, Folgoso de Caurel, Galicia, España
Fallecimiento 30 de octubre de 1999 (69 años)
Santiago de Compostela, España
Nacionalidad Española
Familia
Cónyuge Elba Rei
Información profesional
Ocupación poeta
Años activo 1999
Lengua literaria Gallego y castellano
Género Poesía
Firma

Biografía

Origen y formación

Sus padres fueron Xosé Novo López, campesino pudiente, y Manuela Neira Bello, que tuvieron tres hijos: José (muerto en 1936), Elisa y el propio Uxío.
Estudió el Bachillerato en Lugo, desde 1942 a 1948, y obtuvo el título de Bachiller en 1951. Traba amistad con Manuel María en 1945 y con María Mariño Carou en 1947. También conoció en Lugo a Luís Pimentel.[3]
En 1948 se matriculó por libre en la facultad de Filosofía y Letras en Madrid, donde comenzó a escribir poemas en castellano, como los publicados en la revista universitaria "Bengala". Conoció allí a Xesús Alonso Montero,[4]​ quien conservó lo que dice ser su primer libro de poemas, Abrojos. Poemas cortos, inédito hasta que en el año 2002 Alonso Montero publicó nueve de sus poemas.[5]​ En estos años de estudiante se consagró intensamente a la lectura de poesía de los más diversos autores y adquirió cierta fama como recitador de poemas.[6]​ De los años 1950-51 datan las colecciones de poemas tituladas Poemas de Dios e Caurel, de donde salieron Os Eidos; Luz Pozo Garza publicará en el 2000, en la revista "Clave Orión" algunos de estos poemas.
En 1952 hizo el servicio militar, en Parga primero y en Santiago de Compostela después, y recupera el contacto con Manuel María, quien ya había publicado Muiñeiro de brétemas. A finales de ese mismo año comenzó a escribir los poemas que darían lugar a Os Eidos:

"Aquel año [1952] escribí el primer gran núcleo de 'Os Eidos'

En esta época en Compostela conoció y trató a Maside, Piñeiro y Otero Pedrayo, a quienes se debe la decisió adoptada en ese mismo año de 1952 de escribir en gallego, lengua que ya no dejaría nunca.

"Eu chegara a Compostela, eu estivera en Compostela no 52, cando cheguei de soldado con Manuel María, e encontreime con aquela peña espléndida que se reunía no café Español, onde está hoxe a delegación da Voz de Galicia. Era unha peña á que asistía Pedraio, Maside, Piñeiro, García Sabell, Ferrín..."
 
Yo había llegado a Compostela, yo había estado en Compostela en el 52, cuando llegué de soldado con Manuel Maria, y me encontré con aquella peña espléndida que se reunía en el café Español, donde está hoy la delegación de la Voz de Galicia. Era una peña a la que asistía Pedraio, Maside, Piñeiro, García Sabell, Ferrín…

La influencia de Piñeiro sobre la formación de Novoneyra, así como la de su compañero Manuel María, está descrita por Raimundo García Domínguez, Borobó:

"Tamén serían os dous poetas lugueses cecáis os primeiros mozos en acercarse á mesa camilla de Ramón Piñeiro, recén chegado entón a Compostela. Alí poideron recibir do metafísico da saudade as suas leccións precisas, nidias, que descubrían ós despertos rapaces un luminoso horizonte, pra eles denantes enteiramente nubrado, anque soñado, en canto ao pasado e o porvir da sociedade e da cultura galegas".
También serían los dos poetas lucenses quizás los primeros muchachos en acercarse a la mesa camilla de Ramón Piñeiro, recién llegado entonces a Compostela. Allí pudieron recibir de lo metafísico de la saudade sus lecciones precisas, nidias, que descubrían a los despiertos chavales un luminoso horizonte, para ellos antes enteramente nublado, aunque soñado, en cuanto al pasado y el porvenir de la sociedad y de la cultura gallegas.

Década de los 50

En 1953 enfermó de pleuresía y se recluyó en Folgoso do Courel, donde permaneció hasta 1962, salvo breves viajes a Santiago, Lugo, Madrid etc. Fue durante esta estadía en Folgoso de Caurel cuando coincidió con María Mariño, con la que establecería una larga relación literaria.[7]

En 1955 publicó Os eidos, con poemas escritos entre 1952 y 1953. Se trata de un poemario con el que comienza un ciclo poético que continuará durante muchos años, con nuevos poemas (Os eidos 2, 1974) y modificaciones en los primeros. El libro fue prologado por Ramón Piñeiro, que lo define como "voz da terra" (voz de la tierra) y destaca el lirismo telúrico del poeta.

"A saudade como doenza e o amor como tentativa de curación son os dous polos en que aitualmente afinca a vida espiritoal do poeta das terras outas e soias do Caurel".
La saudade como dolencia y el amor como tentativa de curación son los dos polos en que actualmente afinca la vida espiritual del poeta de las las tierras altas y solitarias de O Caurel .

El mismo Piñeiro recoge en la solapa del libro el hecho de que Uxío estaba trabajando en aquel momento en otro libro de poemas, O libro das Cantigas, y una obra de teatro, A noite é máis que unha pecha escuridade, que nunca se llegaron a publicar.

La publicación de Os Eidos vino a confirmar definitivamente la fama que por entonces ya estaba consiguiendo Novoneyra. La prensa de la época ya había recogido diversas opiniones laudatorias de su poesía, de la pluma de Otero Pedrayo o Isidoro Millán (1955), corroboradas posteriormente por Ánxel Fole, Borobó o Xosé Luís Franco Grande (en diversos medios, entre 1959 y 1962).

En el mismo año de 1955 empezó a publicar poesías en diarios y revistas como "Vida Gallega" (donde publicaría un total de 15 poemas hasta 1961), "Aturuxo", "Follas secas", "Luzes de Galicia", "Nordés", "Ólisbos", "Dorna", "Ronsel" y muchos otros. Igualmente, es incluido por vez primera en una antología poética gallega, editada por Francisco Fernández del Riego (Escolma de poesía galega. IV. Os contemporáneos, Galaxia 1955). En 1959 aparecería de nuevo en otra antología y, posteriormente, en muchas otras.
El 22 de febrero de 1957 intervino en el llamado Homenaje a la poesía gallega, celebrado en Compostela, junto a prestigiosas firmas de la litertura gallega y galeguista. Él mismo cualificó el acto como "o primeiro que houbo na Compostela da posguerra" (el primero que hubo en la Compostela de posguerra), y su participación consistió en un recital de poesía medieval. La impresión que causó Novoneyra quedó reflejada en La Noche con estas opiniones de Borobó:

Si a alguien se le puede llamar trovador en este tiempo gallego es a Novoneyra, trovador de sus propias trovas, segrel de las de los demás, juglar bajado del Caurel a las ciudades...

o de López Nogueira:

En verdad que todos hemos quedado perplejos. El que esto escribe no cree que sea posible repetir -por otra persona- la actuación lírica del viernes, la maravillosa lección de 'resurrección poético-espiritual' del arte del Medioevo gallego que ha dado Novoneyra. Y cree que ella ha sido posible en virtud de la íntima identificación que tiene este poeta con la poesía gallega legítima.

Años más tarde (1985) Franco Grande rememoraba así aquel recital:

"Novoneyra dominou o ambiente. Recitou con mestría os poemas dos Cancioneiros, dicía os seus poemas como se fosen propios, tanto que os poemas de Torneol ou de Bernal de Bonaval semellaban dos nosos días"

.

Novoneyra dominó el ambiente. Recitó con maestría los poemas de los “Cancioneiros”, decía sus poemas como si fuesen propios, tanto que los poemas de Torneol o de Bernal de Bonaval parecían de nuestros días.

Década de los 60

En 1962, Novoneyra regresó a Madrid.[8]​ En Madrid empezó a trabajar en la radio y en la televisión, dirigiendo diversos espacios culturales dedicados a los grandes poetas españoles e internacionales, sin olvidar a los gallegos. Simultáneamente asistía a las tertulias del Café Gijón, donde conoció a los miembros del grupo galeguista Brais Pinto, especialmente al pintor Reimundo Patiño.

En 1966 publicó Elexías do Courel e outros poemas, en una edición bilingüe en castellano y gallego.[9]​ Ese mismo año dejó Madrid y regresó a O Courel, para atender a sus padres, ya viejos y enfermos: el padre moriría en 1971 y la madre en 1973.

En 1967 escribió el poema Vietnam canto [2], como colaboración para un libro que se iba a titular Con Vietnam pero que nunca llegó a imprimirse. Su poema se publicó finalmente en 1969 en la "Revista exterior de poesía hispana". Con este texto surge un Novoneyra más reivindicativo y politizado; menos lírico e intimista.

Durante las últimas fases de la enfermedad de su madre, ésta fue atendida por Elba Rei, enfermera a la que Uxío había conocido en Lugo en 1968.

Década de los 70

Elba y Uxío se casaron el 5 de enero de 1973 y tuvieron tres hijos: Branca, Uxío y Arturo; además de otro que sólo vivió unos pocos días.

Xa non se oi o río.
Vai nacer outro Uxío
pra que siga o Pasado.
(De "A Elva que veu pro Courel", 1981, en Os Eidos. Libro do Courel)

1974 fue el año de publicación de Os Eidos II, que recoge poemas escritos entre 1954 y 1957 y otros posteriores en los que se evidencia el compromiso político de esta nueva etapa. Entre ellos destaca "Letanía de Galicia":

GALICIA da door chora ... á forza
GALICIA da tristura triste ... á forza
GALICIA do silencio calada ... á forza
GALICIA da fame emigrante ... á forza
GALICIA vendada cega ... á forza
GALICIA tapeada xorda ... á forza
GALICIA atrelada queda ... á forza

En 1981 se editan conjuntamente todos los poemas que conformaban los dos tomos de Os Eidos, en un libro titulado Os Eidos. Libro do Courel. En esta recopilación y depuración de su ciclo courelano, algunos de los poemas muestran modificaciones del propio autor respecto a las ediciones originales de 1955 y 1974. Este libro conjunto vio sucesivas reediciones a lo largo de los años, algunas con nuevos añadidos, como el glosario final que incluye en una edición de 1985. Así mismo, en 1988, el poeta donostiarra Koldo Izaguirre publica una edición bilingüe en vasco y gallego bajo el título Bazerrak / Os Eidos, I e II.

"Fíxome unha gran ilusión recibir os dous tomos da versión de Os Eidos ó milenario eusquera. E góstame moito "Bazterrak" como título.
Vexo moi ben que non fixeses unha versión rimada. Horrorízanme"
Me hizo una gran ilusión recibir los dos tomos de la versión de Os Eidos al milenario eusquera. Y me gusta mucho "Bazterrak" como título.
Veo muy bien que no hicieses una versión rimada. Me horroriza .[10]

El propio Novoneyra estaba preparando, en el momento de su muerte, una edición bilingüe gallego-castellano, que en 2010 aún no vio la prensa de la imprenta.

En 1979 publica Poemas caligráficos, libro que combina la poesía y la peculiar caligrafía de Novoneyra[11]​ con la colaboración de Xosé Manuel Pereiro y Reimundo Patiño, quien prologa el poemario. Los textos están vinculados a la vanguardia pictórica organizada alrededor del grupo Brais Pinto.

Década de los 80

En 1983 dejó O Courel para establecerse definitivamente en Santiago de Compostela. El año anterior había sido elegido presidente de la Asociación de Escritores en Lingua Galega, cargo que ocupó, tras sucesivas confirmaciones, hasta su muerte.[12]

"Cando eu, no ano 1982, dixen que xa non me apetecía seguir de presidente da Asociación de Escritores en Lingua Galega, el, de bo xorne, substituíume, e, sempre de bo xorne, ano tras ano, foi mantendo con dignidade e eficacia ese cargo de presidente e morreu como tal"
Cuando yo, en el año 1982, dije que ya no me apetecía seguir de presidente de la Asociación de Escritores en Lingua Galega, él, de buen humor, me sustituyó, y siempre de buen humor, año tras año, fue manteniendo con dignidad y eficacia ese cargo de presidente y murió como tal (Bernardino Graña)

Méndez Ferrín publicó en 1984 De Pondal a Novoneyra, libro que recorre la obra de los poetas gallegos más sobresalientes. Poner a la par a Pondal y a Novoneyra refleja el prestigio que había alcanzado éste y contribuye definitivamente a su canonización.
En 1986 aparece Muller pra lonxe, con poemas pasionales y amorosos entre 1955 y 1985 ya publicados anteriormente en revistas y obras colectivas. Está ilustrado por el pintor lucense Carlos Pardo Teijeiro. .

Andas as rúas
como se fora a praia.
ouh muller pra lonxe
chegas do norde
pasas da saga á cántiga
levando sola a gran imaxe
"Poesía obxectual, paisaxística, cósmica, existencial, cívica e amorosa ao mesmo tempo. Poesía de amor, porque, como todos os grandes poetas, Uxío Novoneyra é tamén un poeta de amor".
Poesía objetual, paisajística, cósmica, existencial, cívica y amorosa al mismo tiempo. Poesía de amor, porque, como todos los grandes poetas, Uxío Novoneyra es también un poeta de amor) (Claudio Rodríguez Fer)

Otra compilación de poemas escritos a lo largo de 30 años, Do Courel a Compostela, apareció en 1986. Son, sobre todo, poemas políticos, sin faltar textos intimistas y amorosos. El libro está ilustrado por Laxeiro, Maside, Lorente, y se acompaña de una antología crítica de firmas de renombre sobre el autor.

Década de los 90

En 1991 publicó su primer libro de narrativa, O cubil do xabaril, libor de cuentos infantiles ambientados en la geografía courelana. A este libro seguirían otros dos con la misma temática:Gorgorín e Cabezón (1992) e Ilda, o lobo, o corzo e o xabarín (1998).

En este mismo año se reeditó Elexías do Courel e outros poemas (que había publicado en 1966) pero ahora bajo el título Tempo de elexía. Como en otras ocasiones, el autor modifica algunos textos y añade poemas que había publicado en otros medios.

En 1994 editó Poemas de doada certeza (i este brillo premido entre as pálpebras), y en 1998 Betanzos: Poema dos Caneiros e Estampas.

Al fin, en 1999, ya enfermo e imposibilitado para poder visitar O Courel como le gustaba hacerlo, se publicó Arrodeos e desvíos do Camiño de Santiago e outras rotas,[13]​ con fotografías de Federico García Cabezón y algunos textos caligráficos del autor.

Arrodeos e desvíos do Camiño de Santiago e outras rotas leva xa no título a idea de extravío do camiño previamente marcado, como unha busca permanente a través da saída por carreiros agochados ou pouco coñecidos. E así como se cantan as antigas vías de peregrinaxe a Santiago, Novoneyra recrea aqueloutras vías e rotas afastadas tan amadas. Nelas perdura a memoria dos camiñantes de 'Os Eidos', figuras ensumidas nas voltas dun camiño labiríntico da serra que é tamén o camiño da existencia.
Arrodeos e desvíos do Camiño de Santiago e outras rotas lleva ya en el título la idea de extravío del camino previamente marcado, como una búsqueda permanente a través de la salida por "caminos estrechos"[14]​ocultos o poco conocidos. Y así como se cantan las antiguas vías de peregrinaje a Santiago, Novoneyra recrea aquellas otras vías y rutas apartadas tan amadas. En ellas perdura la memoria de los caminantes de 'Os Eidos', figuras ensumidas en las vueltas de un camino laberíntico de la sierra que es también el camino de la existencia.

Novoneyra murió en el hospital Gil Casares de Santiago de Compostela, a las 11 de la mañana del sábado 30 de octubre de 1999, siendo velado en San Domingos de Bonaval. Fue enterrado en el cementerio de San Froilán de Lugo.

As campás de todo o Courel e de Compostela rendiron como unha soa voz a homenaxe de Galicia ó seu poeta, persoeiro primeiro velado no Panteón de Galegos Ilustres en San Domingos de Bonaval.
Las campanas de todo O Courel y de Compostela rindieron como una sola voz el homenaje de Galicia a su poeta, primera personalidad velada en el Panteón de Galegos Ilustres de San Domingos de Bonaval.

Estilo

En sus textos, Novoneyra explicitó su compromiso nacionalista y marxista, sin dejar de preocuparse en ningún momento por la forma poética y por el lenguaje. Formalmente, procuraba el mejor resultado visual y -sobre todo- sonoro para los textos (echando mano para tal efecto de diversos recursos como el fonosimbolismo, la utilización de dialectalismos, los silencios, el simbolismo gráfico, etc.). Las pocas palabras utilizadas pretenden evocar de un modo mágico el mundo en el que el ser humano está inmerso, designando las cosas para que éstas aparezcan ante nosotros.

Es preciso también recordar su compromiso público y constante con Galicia:

É xa hora de que señas toda patria dos teus
dos que gardaron a fala en que máis se dixo adeus
e señas dona de ti e señora de falar
señora de decidir e dona de se negar

Así como también con la lengua, a la que define como "o único sitio onde seguen vivos os antepasados, a única forma audible de supervivencia" (el único sitio donde siguen vivos los antepasados, la única forma audible de supervivencia). Y lo hace tanto como escritor individual, como a través de la presidencia de la AELG, compromiso que quedó patente en numerosas ocasiones, como en esta entrevista que le hacen en 1998:

Ninguén dubida xa da nosa identidade, nin os inimigos da lingua propia, que anque non a queiran nin a falen será sempre o galego. Repito: hai cousas que non as escolle un, escolleunas a historia.[15]
Nadie duda ya de nuestra identidad, ni los enemigos de la lengua propia, que aunque no la quieran ni la hablen será siempre el gallego. Repito: hay cosas que no las escoge uno, las escogió la historia

Obra

Resulta difícil sistematizar la obra publicada por Uxío Novoneyra, ya que son frecuentes los poemas publicados, con modificaciones más o menos relevantes, en libros distintos. Para empezar, muchos de ellos fueron publicados en periódicos, revistas o de otra forma antes de aparecer en alguno de sus libros, también, comúnmente, modificados.

"Houbo algún poema ou obra que lle dera moito traballo?
Algún poema ten centos de horas de traballo. E algún libro anos e anos. Certa Poesía hai que sometela a presión até que nada sobre do que a emoción non depurou, porque a emoción depura a palabra"
[16]
¿Hubo algún poema o obra que le dio mucho trabajo?
Algún poema tiene cientos de horas de trabajo. Y algún libro años y años. Cierta Poesía hay que someterla a presión hasta que nada sobre de lo que la emoción no depuró, porque la emoción depura la palabra
  • Os eidos, Galaxia, Vigo 1955.
    • Dedicado a Maside y a Ramón Piñeiro, que a su vez escribe el prólogo. El libro fue escrito en 1952 y primeros de 1953.
  • Elexías do Courel e outros poemas, Rialp (colección Adonais), Madrid 1966. ISBN No tiene. DL M-4065-1966.
    • Es una edición bilingüe gallego-castellano, titulado en castellano por la editorial. Se estructura en tres partes: Elexías do Courel, Primera verdad y tiempo con nombres y Elegías de Madrid. Fue reeditado, con variaciones y nuevos poemas, en 1991, bajo el título Tempo de elexía.
  • Os eidos II, Galaxia, Vigo 1974. ISBN 84-7154-221-8.
    • Incluye el poema Letanía de Galicia [3], que, las veces, aparece como subtítulo. Contiene poemas escritos entre 1954 y 1957 y está dedicado a María Mariño y a la memoria de sus padres, muertos hacía poco. El libro se ilustra con dibujos de Laxeiro.
  • Poemas caligráficos, Número 1º de los Cuadernos da Guadaña, Brais Pinto, Madrid 1979. ISBN 84-8517-105-5.
    • Tampoco, en este caso, los poemas son inéditos, pero aquí aparecen caligrafiados por el autor. Reimundo Patiño escribe el prólogo.
  • Os eidos. Libro do Courel, Colección Grandes Mestres nº 1, Xerais, Vigo 1981. ISBN 84-7507-020-5.
    • Reúne los textos de Os Eidos e de Os Eidos II, junto con algún poema posterior. De nuevo, los poemas están depurados y recolocados.
  • Muller pra lonxe, Diputación provincial de Lugo, Lugo 1986. ISBN 84-505-4535-8.
    • Poemas de amor, unos conocidos y otros nuevos. Con caligrafías del autor.
  • Do Courel a Compostela, Sotelo Blanco, Santiago de Compostela 1988. ISBN 84-86021-80-4.
    • También, con poemas conocidos, publicados en otros libros u otros medios.
  • O cubil de Xabarín, Edelvives, Madrid 1990. ISBN 84-263-1956-4.
  • Tempo de elexía, Vía Láctea, Oleiros 1991. ISBN 84-86531-58-6.
    • Véase lo que se dijo anteriormente en Elexía do Courel....
  • Gorgorín e Cabezón, Edelvives, Madrid 1992. ISBN 84-263-2170-4.
  • Poemas de doada certeza i este brillo premido entre as pálpebras, Espiral Maior, La Coruña 1994. ISBN 84-88137-39-7.
    • Poemas inéditos o dispersos en otros libros.
  • Ilda, o lobo, o corzo e o xabarín, Edelvives, Zaragoza 1998. ISBN 84-263-3727-9.
  • Arrodeos e desvíos do Camiño de Santiago e outras rotas, Hércules de Ediciones y Junta de Galicia, La Coruña 1998. ISBN 84-453-2306-7.
    • Prácticamente, todos textos nuevos. Novoneyra ya había anunciado anteriormente que estaba trabajando en este nuevo libro, al que se refería como Libro de rotas. Ámeto mítico.

En 1995 se publicó la obra colectiva Camelio xaponés, para la que Novoneyra tradujo siete versos japoneses(xiikas) de Ayako Sugitani, a la vez que esta tradujo al japonés tres poemas de Novoneyra.

A mayores, su obra comprende numerosos poemas publicados en la prensa (Alborada, Atlántida, Aturuxo, Cerna, Clave Orión, Dorna, Encrucillada, Grial, La Noche, Ólisbos, Ronsel etc.) y en libros colectivos. Existen también textos (poemas, recitales, conferencias, pregones, etc.), algunos de los cuales se publicaron en Cadernos Ramón Piñeiro XIV (2010).

Finalmente, hay que recordar la obra gráfica de Novoneyra, en forma de gravados e aguafuertes de temática variada.[17]

Otras obras colectivas

  • Antoloxía da poesía galega actual. Nordés (1978, Edicións do Castro).
  • III Festival da Poesía no Condado (1983, S. C. D. Condado).
  • Os escritores lucenses arredor de Ánxel Fole (1986, Ayuntamiento de Lugo).
  • VII Festival da Poesia no Condado (1987, S. C. D. Condado).
  • Desde mil novecentos trinta e seis: homenaxe da poesía e da plástica galega aos que loitaron pola liberdade (1995, Edicións do Castro).
  • Antoloxía consultada da poesía galega 1976-2000 (2003, Tris Tram). Por Arturo Casas.
  • Intifada. Ofrenda dos poetas galegos a Palestina (2003, Fundación Araguaney).
  • Poemas pola memoria (1936-2006) (2006, Junta de Galicia).
  • Poetízate. Antoloxía da poesía galega (2006, Xerais).
  • Poemas coruñeses: antoloxía de textos poéticos dos séculos XIX e XX sobre a Coruña (2008, Espiral Maior).

Homenajes

Además de las numerosas ocasiones en que, en la prensa o en libros, distintas personalidades ensalzaron la obra y trayectoria de Novoneyra, bien en vida o bien tras su muerte,[18]​ se pueden destacar los siguientes actos de homenaje:

  • En el año 2000, el Ayuntamiento de Puentes de García Rodríguez crea el Premio de poesía Uxío Novoneyra.
  • En 2000, el Ayuntamiento de Folgoso de Caurel crea el certamen literario Uxío Novoneyra.
  • También en 2000, la Asociación de Escritores en Lingua Galega lo nombra socio de honra.
  • En 2002 se inaugura en Lugo el centro social Uxío Novoneyra.
  • En 2005, el Ayuntamiento de Órdenes gravó un texto de Novoneyra en la placa del monumento en homenaje a las víctimas del atentado del 11 de marzo de 2004.
  • En 2006, Culleredo inaugura la biblioteca municipal Uxío Novoneyra, en el Pazo Vila Melania.

El 27 de junio de 2009, la Real Academia Gallega decidió dedicarle el Día das Letras Galegas del año 2010. La elección fue por unanimidad (salvo un voto en blanco), frente a las otras propuestas representadas por Carvalho Calero y Lois Pereiro.[19]​ Entre las razones dadas para su elección estuvieron la de ser un "excelente poeta, galeguista e profundamente democrático", "un poeta de entrega total, cunha obra en constante refacción, en continua forxa".(excelente poeta, galeguista y profundamente democrático), (un poeta de entrega total, con una obra en constante refacción, en continua forja). A Real Academia destacó así mismo la "oralidade da súa poesía, que adquiría matices especiais cando o mesmo poeta recitaba os seus propios versos. Unha proba máis do seu enraizamento co pobo e coa poesía popular". (oralidad de su poesía, que adquiría matices especiales cuando el mismo poeta recitaba sus propios versos. Una prueba más de su enraizamiento con el pueblo y con la poesía popular).

Referencias

  1. En la bibliografía consultada se da habitualmente como lugar de nacimiento "Parada de Moreda", en Folgoso de Caurel, pero tal lugar no aparece en el Nomenclátor actual, que recoge un "Parada" y un "Moreda", ambos en la parroquia de Seoane de Caurel. En el Registro Civil consta que nació "en el pueblo de Parada" y que su padre era "natural y vecino de Parada" y su madre "natural de Pacios Cebrero -se refiere a Pacios, de la parroquia homónima del concejo de Piedrafita del Cebrero- y vecina de Parada". En uno de los poemas de Os Eidos designa a su padre como José de Parada y en una autobiografía que escribe en 1953, inédita, vuelve a hablar de él como Xosé de Parada. A mayores, cuando hace su ingreso en el Instituto de Lugo, presenta una solicitud en la que se describe como "natural y vecino de Parada"
  2. En el Registro Civil citado antes, figura como fecha de nacimiento el 22 de enero. En su ficha de ingreso en el Instituto de Lugo se mantiene esa fecha errónea.
  3. Al que la biografía de la Real Academia Galega califica como "mestre de poesía para os dous" (maestro de poesía para los dos), en referencia a Manuel María.
  4. Quien llega a Madrid, a la misma facultad en 1948.
  5. Son 36 poemas, muy breves y manuscritos.
  6. En 1953, Ramón Piñeiro menciona en el prólogo a Os Eidos los "trunfos do poeta-rapsoda" (triunfos del poeta-rapsoda).
  7. María Mariño y su marido, Roberto Pose, fueron a vivir a O Courel por motivo de una enfermedad de éste, mientras ella se ocupó de la escuela de Parada.
  8. En esta decisión intervinieron Victoria Fernández España (Victoria Armesto) y su marido Felipe Fernández Armesto (Augusto Assía). Según Manuel María, el matrimonio lo fue a ver a Monforte y le propusieron ir a hablar con Novoneyra a O Courel: " "Entón Assía... non, foi ela, díxolle: 'home, ti... aquí metido, ¿que porvir é isto para ti?".(Entonces Assía... no, fue ella, le dijo: 'hombre, tú… aquí metido, ¿qué porvenir es esto para ti?).
  9. El original fue escrito en gallego, y traducido al castellano por el propio Novoneyra.
  10. Novoneyra en carta a Izaguirre, 3 de febrero de 1987.
  11. Un ejemplo de la poesía caligráfica de Novoneyra se puede ver en el poema dedicado a Laxeiro en 1971, y que publicó El Correo Gallego el 21.07.2006 [1].
  12. Fue reeligido por última vez en abril de 1999, meses antes de morir. En aquella ocasión manifestó que sería la última vez: "Fun reelixido sen presentarme no ano 1988 e aquí levo once anos. Isto xa é unha cousa insufrible. Que teñan preparado unha sucesión porque esta Directiva non aceptará ningunha nova reelección no ano 2001 (Fui reelegido sin presentarme en el año 1988 y aquí llevo once años. Esto ya es una cosa insufrible. Que tengan" preparado "una sucesión porque esta Directiva no aceptará ninguna nueva reelección en el año 2001" (La Voz de Galicia 14.04.1999).
  13. Dentro de las publicaciones editadas con motivo del Xacobeo'99.
  14. El significado de carreiro es según el Diccionario da Real Academia da Lingua galega: "un camino estrecho que se hace al andar por él, que sólo sirve para pasar a pie"
  15. Uxío Novoneyra. Dos soños teimosos. Preguntas de Emilio Araúxo. Noitarenga, Santiago 1998.
  16. De una entrevista de los alumnos del Instituto Xelmírez I (1986)
  17. Por ejemplo, el número monográfico doble de la revista literaria Clave Orión, dedicado a Novoneyra y a Manuel María y publicado en 2001; o el ensayo Uxío Novoneyra. Lingua Loaira, escrito por Olga Novo y premiado con el Ánxel Fole en 2004.
  18. Novoneyra será homenaxeado en 2010 Noticia aparecida en el periódico Galicia-Hoxe.

Bibliografía

  • Artículo de Uxío Novoneyra en Galipedia
    • BLANCO, Carmen, en Gran Enciclopedia Galega t. 33, s. v. Novoneyra, Uxío.
    • ALONSO GIRGADO, Luís, y otros: "Celebración de Uxío Novoneyra (1930-1999). A casa! O val! a patria homilde!" en Cadernos Ramón Piñeiro XIV. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, Santiago 2010. ISBN 978-84-4534878-9.
    • Varios autores: "Homenaxe a Novoneyra", en La Voz de Galicia, suplemento Culturas nº 98, 5 de octubre de 1999.
    • Folerpas de Novoneyra. Biografía e antoloxía, a cargo de Fran Alonso. Xerais, 2010. Biografía de Novoneyra destinado al público juvenil.

Enlaces externos

  •   Wikimedia Commons alberga una categoría multimedia sobre Uxío Novoneyra.
  • Uxionovoneyra.com
  • Día das Letras Galegas Página dedicada a Uxío Novoneyra.
  • , Terra e Tempo, 2009.
  • Centro de Documentación de la Asociación de Escritores en Lingua Galega
  • Biblioteca Virtual Galega
  • "Vietam canto", lido por Uxío
  • Vídeo musical: Emilio Cao, sobre un poema de Novoneyra
  • Reportaxe que contextualiza o poema a Manoel Cela de "Do Courel a Compostela 1956-86"
  • con el que Novoneyra colaboró.
  • , en Google books
  • Videopoemas en Vimeo de Novoneyra
  •   Datos: Q3052784
  •   Multimedia: Uxío Novoneyra

uxío, novoneyra, nacido, como, eugenio, novo, neira, parada, seoane, enero, 1930, santiago, compostela, octubre, 1999, poeta, escritor, español, siendo, hijo, familia, campesina, folgoso, caurel, principal, referente, físico, para, versos, considerados, mejore. Uxio Novoneyra nacido como Eugenio Novo Neira en Parada Seoane 1 19 de enero de 1930 2 Santiago de Compostela 30 de octubre de 1999 fue un poeta y escritor espanol Siendo hijo de una familia campesina Folgoso de Caurel fue el principal referente fisico para sus versos considerados de los mejores en lo relativo a la paisajistica dentro de la literatura gallega Se le dedico el Dia de las Letras Gallegas de 2010 Uxio NovoneyraInformacion personalNacimiento19 de enero de 1930Parada Folgoso de Caurel Galicia EspanaFallecimiento30 de octubre de 1999 69 anos Santiago de Compostela EspanaNacionalidadEspanolaFamiliaConyugeElba ReiInformacion profesionalOcupacionpoetaAnos activo1999Lengua literariaGallego y castellanoGeneroPoesiaFirma editar datos en Wikidata Indice 1 Biografia 1 1 Origen y formacion 1 2 Decada de los 50 1 3 Decada de los 60 1 4 Decada de los 70 1 5 Decada de los 80 1 6 Decada de los 90 2 Estilo 3 Obra 3 1 Otras obras colectivas 3 2 Homenajes 4 Referencias 5 Bibliografia 6 Enlaces externosBiografia EditarOrigen y formacion Editar Sus padres fueron Xose Novo Lopez campesino pudiente y Manuela Neira Bello que tuvieron tres hijos Jose muerto en 1936 Elisa y el propio Uxio Estudio el Bachillerato en Lugo desde 1942 a 1948 y obtuvo el titulo de Bachiller en 1951 Traba amistad con Manuel Maria en 1945 y con Maria Marino Carou en 1947 Tambien conocio en Lugo a Luis Pimentel 3 En 1948 se matriculo por libre en la facultad de Filosofia y Letras en Madrid donde comenzo a escribir poemas en castellano como los publicados en la revista universitaria Bengala Conocio alli a Xesus Alonso Montero 4 quien conservo lo que dice ser su primer libro de poemas Abrojos Poemas cortos inedito hasta que en el ano 2002 Alonso Montero publico nueve de sus poemas 5 En estos anos de estudiante se consagro intensamente a la lectura de poesia de los mas diversos autores y adquirio cierta fama como recitador de poemas 6 De los anos 1950 51 datan las colecciones de poemas tituladas Poemas de Dios e Caurel de donde salieron Os Eidos Luz Pozo Garza publicara en el 2000 en la revista Clave Orion algunos de estos poemas En 1952 hizo el servicio militar en Parga primero y en Santiago de Compostela despues y recupera el contacto con Manuel Maria quien ya habia publicado Muineiro de bretemas A finales de ese mismo ano comenzo a escribir los poemas que darian lugar a Os Eidos Aquel ano 1952 escribi el primer gran nucleo de Os Eidos En esta epoca en Compostela conocio y trato a Maside Pineiro y Otero Pedrayo a quienes se debe la decisio adoptada en ese mismo ano de 1952 de escribir en gallego lengua que ya no dejaria nunca Eu chegara a Compostela eu estivera en Compostela no 52 cando cheguei de soldado con Manuel Maria e encontreime con aquela pena esplendida que se reunia no cafe Espanol onde esta hoxe a delegacion da Voz de Galicia Era unha pena a que asistia Pedraio Maside Pineiro Garcia Sabell Ferrin Yo habia llegado a Compostela yo habia estado en Compostela en el 52 cuando llegue de soldado con Manuel Maria y me encontre con aquella pena esplendida que se reunia en el cafe Espanol donde esta hoy la delegacion de la Voz de Galicia Era una pena a la que asistia Pedraio Maside Pineiro Garcia Sabell Ferrin La influencia de Pineiro sobre la formacion de Novoneyra asi como la de su companero Manuel Maria esta descrita por Raimundo Garcia Dominguez Borobo Tamen serian os dous poetas lugueses cecais os primeiros mozos en acercarse a mesa camilla de Ramon Pineiro recen chegado enton a Compostela Ali poideron recibir do metafisico da saudade as suas leccions precisas nidias que descubrian os despertos rapaces un luminoso horizonte pra eles denantes enteiramente nubrado anque sonado en canto ao pasado e o porvir da sociedade e da cultura galegas Tambien serian los dos poetas lucenses quizas los primeros muchachos en acercarse a la mesa camilla de Ramon Pineiro recien llegado entonces a Compostela Alli pudieron recibir de lo metafisico de la saudade sus lecciones precisas nidias que descubrian a los despiertos chavales un luminoso horizonte para ellos antes enteramente nublado aunque sonado en cuanto al pasado y el porvenir de la sociedad y de la cultura gallegas Decada de los 50 Editar En 1953 enfermo de pleuresia y se recluyo en Folgoso do Courel donde permanecio hasta 1962 salvo breves viajes a Santiago Lugo Madrid etc Fue durante esta estadia en Folgoso de Caurel cuando coincidio con Maria Marino con la que estableceria una larga relacion literaria 7 En 1955 publico Os eidos con poemas escritos entre 1952 y 1953 Se trata de un poemario con el que comienza un ciclo poetico que continuara durante muchos anos con nuevos poemas Os eidos 2 1974 y modificaciones en los primeros El libro fue prologado por Ramon Pineiro que lo define como voz da terra voz de la tierra y destaca el lirismo telurico del poeta A saudade como doenza e o amor como tentativa de curacion son os dous polos en que aitualmente afinca a vida espiritoal do poeta das terras outas e soias do Caurel La saudade como dolencia y el amor como tentativa de curacion son los dos polos en que actualmente afinca la vida espiritual del poeta de las las tierras altas y solitarias de O Caurel El mismo Pineiro recoge en la solapa del libro el hecho de que Uxio estaba trabajando en aquel momento en otro libro de poemas O libro das Cantigas y una obra de teatro A noite e mais que unha pecha escuridade que nunca se llegaron a publicar La publicacion de Os Eidos vino a confirmar definitivamente la fama que por entonces ya estaba consiguiendo Novoneyra La prensa de la epoca ya habia recogido diversas opiniones laudatorias de su poesia de la pluma de Otero Pedrayo o Isidoro Millan 1955 corroboradas posteriormente por Anxel Fole Borobo o Xose Luis Franco Grande en diversos medios entre 1959 y 1962 En el mismo ano de 1955 empezo a publicar poesias en diarios y revistas como Vida Gallega donde publicaria un total de 15 poemas hasta 1961 Aturuxo Follas secas Luzes de Galicia Nordes olisbos Dorna Ronsel y muchos otros Igualmente es incluido por vez primera en una antologia poetica gallega editada por Francisco Fernandez del Riego Escolma de poesia galega IV Os contemporaneos Galaxia 1955 En 1959 apareceria de nuevo en otra antologia y posteriormente en muchas otras El 22 de febrero de 1957 intervino en el llamado Homenaje a la poesia gallega celebrado en Compostela junto a prestigiosas firmas de la litertura gallega y galeguista El mismo cualifico el acto como o primeiro que houbo na Compostela da posguerra el primero que hubo en la Compostela de posguerra y su participacion consistio en un recital de poesia medieval La impresion que causo Novoneyra quedo reflejada en La Noche con estas opiniones de Borobo Si a alguien se le puede llamar trovador en este tiempo gallego es a Novoneyra trovador de sus propias trovas segrel de las de los demas juglar bajado del Caurel a las ciudades o de Lopez Nogueira En verdad que todos hemos quedado perplejos El que esto escribe no cree que sea posible repetir por otra persona la actuacion lirica del viernes la maravillosa leccion de resurreccion poetico espiritual del arte del Medioevo gallego que ha dado Novoneyra Y cree que ella ha sido posible en virtud de la intima identificacion que tiene este poeta con la poesia gallega legitima Anos mas tarde 1985 Franco Grande rememoraba asi aquel recital Novoneyra dominou o ambiente Recitou con mestria os poemas dos Cancioneiros dicia os seus poemas como se fosen propios tanto que os poemas de Torneol ou de Bernal de Bonaval semellaban dos nosos dias Novoneyra domino el ambiente Recito con maestria los poemas de los Cancioneiros decia sus poemas como si fuesen propios tanto que los poemas de Torneol o de Bernal de Bonaval parecian de nuestros dias Decada de los 60 Editar En 1962 Novoneyra regreso a Madrid 8 En Madrid empezo a trabajar en la radio y en la television dirigiendo diversos espacios culturales dedicados a los grandes poetas espanoles e internacionales sin olvidar a los gallegos Simultaneamente asistia a las tertulias del Cafe Gijon donde conocio a los miembros del grupo galeguista Brais Pinto especialmente al pintor Reimundo Patino En 1966 publico Elexias do Courel e outros poemas en una edicion bilingue en castellano y gallego 9 Ese mismo ano dejo Madrid y regreso a O Courel para atender a sus padres ya viejos y enfermos el padre moriria en 1971 y la madre en 1973 En 1967 escribio el poema Vietnam canto 2 como colaboracion para un libro que se iba a titular Con Vietnam pero que nunca llego a imprimirse Su poema se publico finalmente en 1969 en la Revista exterior de poesia hispana Con este texto surge un Novoneyra mas reivindicativo y politizado menos lirico e intimista Durante las ultimas fases de la enfermedad de su madre esta fue atendida por Elba Rei enfermera a la que Uxio habia conocido en Lugo en 1968 Decada de los 70 Editar Elba y Uxio se casaron el 5 de enero de 1973 y tuvieron tres hijos Branca Uxio y Arturo ademas de otro que solo vivio unos pocos dias Xa non se oi o rio Vai nacer outro Uxiopra que siga o Pasado De A Elva que veu pro Courel 1981 en Os Eidos Libro do Courel 1974 fue el ano de publicacion de Os Eidos II que recoge poemas escritos entre 1954 y 1957 y otros posteriores en los que se evidencia el compromiso politico de esta nueva etapa Entre ellos destaca Letania de Galicia GALICIA da door chora a forzaGALICIA da tristura triste a forzaGALICIA do silencio calada a forzaGALICIA da fame emigrante a forzaGALICIA vendada cega a forzaGALICIA tapeada xorda a forzaGALICIA atrelada queda a forza En 1981 se editan conjuntamente todos los poemas que conformaban los dos tomos de Os Eidos en un libro titulado Os Eidos Libro do Courel En esta recopilacion y depuracion de su ciclo courelano algunos de los poemas muestran modificaciones del propio autor respecto a las ediciones originales de 1955 y 1974 Este libro conjunto vio sucesivas reediciones a lo largo de los anos algunas con nuevos anadidos como el glosario final que incluye en una edicion de 1985 Asi mismo en 1988 el poeta donostiarra Koldo Izaguirre publica una edicion bilingue en vasco y gallego bajo el titulo Bazerrak Os Eidos I e II Fixome unha gran ilusion recibir os dous tomos da version de Os Eidos o milenario eusquera E gostame moito Bazterrak como titulo Vexo moi ben que non fixeses unha version rimada Horrorizanme Me hizo una gran ilusion recibir los dos tomos de la version de Os Eidos al milenario eusquera Y me gusta mucho Bazterrak como titulo Veo muy bien que no hicieses una version rimada Me horroriza 10 El propio Novoneyra estaba preparando en el momento de su muerte una edicion bilingue gallego castellano que en 2010 aun no vio la prensa de la imprenta En 1979 publica Poemas caligraficos libro que combina la poesia y la peculiar caligrafia de Novoneyra 11 con la colaboracion de Xose Manuel Pereiro y Reimundo Patino quien prologa el poemario Los textos estan vinculados a la vanguardia pictorica organizada alrededor del grupo Brais Pinto Decada de los 80 Editar En 1983 dejo O Courel para establecerse definitivamente en Santiago de Compostela El ano anterior habia sido elegido presidente de la Asociacion de Escritores en Lingua Galega cargo que ocupo tras sucesivas confirmaciones hasta su muerte 12 Cando eu no ano 1982 dixen que xa non me apetecia seguir de presidente da Asociacion de Escritores en Lingua Galega el de bo xorne substituiume e sempre de bo xorne ano tras ano foi mantendo con dignidade e eficacia ese cargo de presidente e morreu como tal Cuando yo en el ano 1982 dije que ya no me apetecia seguir de presidente de la Asociacion de Escritores en Lingua Galega el de buen humor me sustituyo y siempre de buen humor ano tras ano fue manteniendo con dignidad y eficacia ese cargo de presidente y murio como tal Bernardino Grana Mendez Ferrin publico en 1984 De Pondal a Novoneyra libro que recorre la obra de los poetas gallegos mas sobresalientes Poner a la par a Pondal y a Novoneyra refleja el prestigio que habia alcanzado este y contribuye definitivamente a su canonizacion En 1986 aparece Muller pra lonxe con poemas pasionales y amorosos entre 1955 y 1985 ya publicados anteriormente en revistas y obras colectivas Esta ilustrado por el pintor lucense Carlos Pardo Teijeiro Andas as ruascomo se fora a praia ouh muller pra lonxechegas do nordepasas da saga a cantigalevando sola a gran imaxe Poesia obxectual paisaxistica cosmica existencial civica e amorosa ao mesmo tempo Poesia de amor porque como todos os grandes poetas Uxio Novoneyra e tamen un poeta de amor Poesia objetual paisajistica cosmica existencial civica y amorosa al mismo tiempo Poesia de amor porque como todos los grandes poetas Uxio Novoneyra es tambien un poeta de amor Claudio Rodriguez Fer Otra compilacion de poemas escritos a lo largo de 30 anos Do Courel a Compostela aparecio en 1986 Son sobre todo poemas politicos sin faltar textos intimistas y amorosos El libro esta ilustrado por Laxeiro Maside Lorente y se acompana de una antologia critica de firmas de renombre sobre el autor Decada de los 90 Editar En 1991 publico su primer libro de narrativa O cubil do xabaril libor de cuentos infantiles ambientados en la geografia courelana A este libro seguirian otros dos con la misma tematica Gorgorin e Cabezon 1992 e Ilda o lobo o corzo e o xabarin 1998 En este mismo ano se reedito Elexias do Courel e outros poemas que habia publicado en 1966 pero ahora bajo el titulo Tempo de elexia Como en otras ocasiones el autor modifica algunos textos y anade poemas que habia publicado en otros medios En 1994 edito Poemas de doada certeza i este brillo premido entre as palpebras y en 1998 Betanzos Poema dos Caneiros e Estampas Al fin en 1999 ya enfermo e imposibilitado para poder visitar O Courel como le gustaba hacerlo se publico Arrodeos e desvios do Camino de Santiago e outras rotas 13 con fotografias de Federico Garcia Cabezon y algunos textos caligraficos del autor Arrodeos e desvios do Camino de Santiago e outras rotas leva xa no titulo a idea de extravio do camino previamente marcado como unha busca permanente a traves da saida por carreiros agochados ou pouco conecidos E asi como se cantan as antigas vias de peregrinaxe a Santiago Novoneyra recrea aqueloutras vias e rotas afastadas tan amadas Nelas perdura a memoria dos caminantes de Os Eidos figuras ensumidas nas voltas dun camino labirintico da serra que e tamen o camino da existencia Arrodeos e desvios do Camino de Santiago e outras rotas lleva ya en el titulo la idea de extravio del camino previamente marcado como una busqueda permanente a traves de la salida por caminos estrechos 14 ocultos o poco conocidos Y asi como se cantan las antiguas vias de peregrinaje a Santiago Novoneyra recrea aquellas otras vias y rutas apartadas tan amadas En ellas perdura la memoria de los caminantes de Os Eidos figuras ensumidas en las vueltas de un camino laberintico de la sierra que es tambien el camino de la existencia Novoneyra murio en el hospital Gil Casares de Santiago de Compostela a las 11 de la manana del sabado 30 de octubre de 1999 siendo velado en San Domingos de Bonaval Fue enterrado en el cementerio de San Froilan de Lugo As campas de todo o Courel e de Compostela rendiron como unha soa voz a homenaxe de Galicia o seu poeta persoeiro primeiro velado no Panteon de Galegos Ilustres en San Domingos de Bonaval Las campanas de todo O Courel y de Compostela rindieron como una sola voz el homenaje de Galicia a su poeta primera personalidad velada en el Panteon de Galegos Ilustres de San Domingos de Bonaval Estilo EditarEn sus textos Novoneyra explicito su compromiso nacionalista y marxista sin dejar de preocuparse en ningun momento por la forma poetica y por el lenguaje Formalmente procuraba el mejor resultado visual y sobre todo sonoro para los textos echando mano para tal efecto de diversos recursos como el fonosimbolismo la utilizacion de dialectalismos los silencios el simbolismo grafico etc Las pocas palabras utilizadas pretenden evocar de un modo magico el mundo en el que el ser humano esta inmerso designando las cosas para que estas aparezcan ante nosotros Es preciso tambien recordar su compromiso publico y constante con Galicia E xa hora de que senas toda patria dos teusdos que gardaron a fala en que mais se dixo adeuse senas dona de ti e senora de falarsenora de decidir e dona de se negar Asi como tambien con la lengua a la que define como o unico sitio onde seguen vivos os antepasados a unica forma audible de supervivencia el unico sitio donde siguen vivos los antepasados la unica forma audible de supervivencia Y lo hace tanto como escritor individual como a traves de la presidencia de la AELG compromiso que quedo patente en numerosas ocasiones como en esta entrevista que le hacen en 1998 Ninguen dubida xa da nosa identidade nin os inimigos da lingua propia que anque non a queiran nin a falen sera sempre o galego Repito hai cousas que non as escolle un escolleunas a historia 15 Nadie duda ya de nuestra identidad ni los enemigos de la lengua propia que aunque no la quieran ni la hablen sera siempre el gallego Repito hay cosas que no las escoge uno las escogio la historiaObra EditarResulta dificil sistematizar la obra publicada por Uxio Novoneyra ya que son frecuentes los poemas publicados con modificaciones mas o menos relevantes en libros distintos Para empezar muchos de ellos fueron publicados en periodicos revistas o de otra forma antes de aparecer en alguno de sus libros tambien comunmente modificados Houbo algun poema ou obra que lle dera moito traballo Algun poema ten centos de horas de traballo E algun libro anos e anos Certa Poesia hai que sometela a presion ate que nada sobre do que a emocion non depurou porque a emocion depura a palabra 16 Hubo algun poema o obra que le dio mucho trabajo Algun poema tiene cientos de horas de trabajo Y algun libro anos y anos Cierta Poesia hay que someterla a presion hasta que nada sobre de lo que la emocion no depuro porque la emocion depura la palabra Os eidos Galaxia Vigo 1955 Dedicado a Maside y a Ramon Pineiro que a su vez escribe el prologo El libro fue escrito en 1952 y primeros de 1953 Elexias do Courel e outros poemas Rialp coleccion Adonais Madrid 1966 ISBN No tiene DL M 4065 1966 Es una edicion bilingue gallego castellano titulado en castellano por la editorial Se estructura en tres partes Elexias do Courel Primera verdad y tiempo con nombres y Elegias de Madrid Fue reeditado con variaciones y nuevos poemas en 1991 bajo el titulo Tempo de elexia Os eidos II Galaxia Vigo 1974 ISBN 84 7154 221 8 Incluye el poema Letania de Galicia 3 que las veces aparece como subtitulo Contiene poemas escritos entre 1954 y 1957 y esta dedicado a Maria Marino y a la memoria de sus padres muertos hacia poco El libro se ilustra con dibujos de Laxeiro Poemas caligraficos Numero 1º de los Cuadernos da Guadana Brais Pinto Madrid 1979 ISBN 84 8517 105 5 Tampoco en este caso los poemas son ineditos pero aqui aparecen caligrafiados por el autor Reimundo Patino escribe el prologo Os eidos Libro do Courel Coleccion Grandes Mestres nº 1 Xerais Vigo 1981 ISBN 84 7507 020 5 Reune los textos de Os Eidos e de Os Eidos II junto con algun poema posterior De nuevo los poemas estan depurados y recolocados Muller pra lonxe Diputacion provincial de Lugo Lugo 1986 ISBN 84 505 4535 8 Poemas de amor unos conocidos y otros nuevos Con caligrafias del autor Do Courel a Compostela Sotelo Blanco Santiago de Compostela 1988 ISBN 84 86021 80 4 Tambien con poemas conocidos publicados en otros libros u otros medios O cubil de Xabarin Edelvives Madrid 1990 ISBN 84 263 1956 4 Tempo de elexia Via Lactea Oleiros 1991 ISBN 84 86531 58 6 Vease lo que se dijo anteriormente en Elexia do Courel Gorgorin e Cabezon Edelvives Madrid 1992 ISBN 84 263 2170 4 Poemas de doada certeza i este brillo premido entre as palpebras Espiral Maior La Coruna 1994 ISBN 84 88137 39 7 Poemas ineditos o dispersos en otros libros Ilda o lobo o corzo e o xabarin Edelvives Zaragoza 1998 ISBN 84 263 3727 9 Arrodeos e desvios do Camino de Santiago e outras rotas Hercules de Ediciones y Junta de Galicia La Coruna 1998 ISBN 84 453 2306 7 Practicamente todos textos nuevos Novoneyra ya habia anunciado anteriormente que estaba trabajando en este nuevo libro al que se referia como Libro de rotas Ameto mitico En 1995 se publico la obra colectiva Camelio xapones para la que Novoneyra tradujo siete versos japoneses xiikas de Ayako Sugitani a la vez que esta tradujo al japones tres poemas de Novoneyra A mayores su obra comprende numerosos poemas publicados en la prensa Alborada Atlantida Aturuxo Cerna Clave Orion Dorna Encrucillada Grial La Noche olisbos Ronsel etc y en libros colectivos Existen tambien textos poemas recitales conferencias pregones etc algunos de los cuales se publicaron en Cadernos Ramon Pineiro XIV 2010 Finalmente hay que recordar la obra grafica de Novoneyra en forma de gravados e aguafuertes de tematica variada 17 Otras obras colectivas Editar Antoloxia da poesia galega actual Nordes 1978 Edicions do Castro III Festival da Poesia no Condado 1983 S C D Condado Os escritores lucenses arredor de Anxel Fole 1986 Ayuntamiento de Lugo VII Festival da Poesia no Condado 1987 S C D Condado Desde mil novecentos trinta e seis homenaxe da poesia e da plastica galega aos que loitaron pola liberdade 1995 Edicions do Castro Antoloxia consultada da poesia galega 1976 2000 2003 Tris Tram Por Arturo Casas Intifada Ofrenda dos poetas galegos a Palestina 2003 Fundacion Araguaney Poemas pola memoria 1936 2006 2006 Junta de Galicia Poetizate Antoloxia da poesia galega 2006 Xerais Poemas coruneses antoloxia de textos poeticos dos seculos XIX e XX sobre a Coruna 2008 Espiral Maior Homenajes Editar Ademas de las numerosas ocasiones en que en la prensa o en libros distintas personalidades ensalzaron la obra y trayectoria de Novoneyra bien en vida o bien tras su muerte 18 se pueden destacar los siguientes actos de homenaje En el ano 2000 el Ayuntamiento de Puentes de Garcia Rodriguez crea el Premio de poesia Uxio Novoneyra En 2000 el Ayuntamiento de Folgoso de Caurel crea el certamen literario Uxio Novoneyra Tambien en 2000 la Asociacion de Escritores en Lingua Galega lo nombra socio de honra En 2002 se inaugura en Lugo el centro social Uxio Novoneyra En 2005 el Ayuntamiento de ordenes gravo un texto de Novoneyra en la placa del monumento en homenaje a las victimas del atentado del 11 de marzo de 2004 En 2006 Culleredo inaugura la biblioteca municipal Uxio Novoneyra en el Pazo Vila Melania El 27 de junio de 2009 la Real Academia Gallega decidio dedicarle el Dia das Letras Galegas del ano 2010 La eleccion fue por unanimidad salvo un voto en blanco frente a las otras propuestas representadas por Carvalho Calero y Lois Pereiro 19 Entre las razones dadas para su eleccion estuvieron la de ser un excelente poeta galeguista e profundamente democratico un poeta de entrega total cunha obra en constante refaccion en continua forxa excelente poeta galeguista y profundamente democratico un poeta de entrega total con una obra en constante refaccion en continua forja A Real Academia destaco asi mismo la oralidade da sua poesia que adquiria matices especiais cando o mesmo poeta recitaba os seus propios versos Unha proba mais do seu enraizamento co pobo e coa poesia popular oralidad de su poesia que adquiria matices especiales cuando el mismo poeta recitaba sus propios versos Una prueba mas de su enraizamiento con el pueblo y con la poesia popular Referencias Editar En la bibliografia consultada se da habitualmente como lugar de nacimiento Parada de Moreda en Folgoso de Caurel pero tal lugar no aparece en el Nomenclator actual que recoge un Parada y un Moreda ambos en la parroquia de Seoane de Caurel En el Registro Civil consta que nacio en el pueblo de Parada y que su padre era natural y vecino de Parada y su madre natural de Pacios Cebrero se refiere a Pacios de la parroquia homonima del concejo de Piedrafita del Cebrero y vecina de Parada En uno de los poemas de Os Eidos designa a su padre como Jose de Parada y en una autobiografia que escribe en 1953 inedita vuelve a hablar de el como Xose de Parada A mayores cuando hace su ingreso en el Instituto de Lugo presenta una solicitud en la que se describe como natural y vecino de Parada En el Registro Civil citado antes figura como fecha de nacimiento el 22 de enero En su ficha de ingreso en el Instituto de Lugo se mantiene esa fecha erronea Al que la biografia de la Real Academia Galega califica como mestre de poesia para os dous maestro de poesia para los dos en referencia a Manuel Maria Quien llega a Madrid a la misma facultad en 1948 Son 36 poemas muy breves y manuscritos En 1953 Ramon Pineiro menciona en el prologo a Os Eidos los trunfos do poeta rapsoda triunfos del poeta rapsoda Maria Marino y su marido Roberto Pose fueron a vivir a O Courel por motivo de una enfermedad de este mientras ella se ocupo de la escuela de Parada En esta decision intervinieron Victoria Fernandez Espana Victoria Armesto y su marido Felipe Fernandez Armesto Augusto Assia Segun Manuel Maria el matrimonio lo fue a ver a Monforte y le propusieron ir a hablar con Novoneyra a O Courel Enton Assia non foi ela dixolle home ti aqui metido que porvir e isto para ti Entonces Assia no fue ella le dijo hombre tu aqui metido que porvenir es esto para ti El original fue escrito en gallego y traducido al castellano por el propio Novoneyra Novoneyra en carta a Izaguirre 3 de febrero de 1987 Un ejemplo de la poesia caligrafica de Novoneyra se puede ver en el poema dedicado a Laxeiro en 1971 y que publico El Correo Gallego el 21 07 2006 1 Fue reeligido por ultima vez en abril de 1999 meses antes de morir En aquella ocasion manifesto que seria la ultima vez Fun reelixido sen presentarme no ano 1988 e aqui levo once anos Isto xa e unha cousa insufrible Que tenan preparado unha sucesion porque esta Directiva non aceptara ningunha nova reeleccion no ano 2001 Fui reelegido sin presentarme en el ano 1988 y aqui llevo once anos Esto ya es una cosa insufrible Que tengan preparado una sucesion porque esta Directiva no aceptara ninguna nueva reeleccion en el ano 2001 La Voz de Galicia 14 04 1999 Dentro de las publicaciones editadas con motivo del Xacobeo 99 El significado de carreiro es segun el Diccionario da Real Academia da Lingua galega un camino estrecho que se hace al andar por el que solo sirve para pasar a pie Uxio Novoneyra Dos sonos teimosos Preguntas de Emilio Arauxo Noitarenga Santiago 1998 De una entrevista de los alumnos del Instituto Xelmirez I 1986 Gravados de Novoneyra Por ejemplo el numero monografico doble de la revista literaria Clave Orion dedicado a Novoneyra y a Manuel Maria y publicado en 2001 o el ensayo Uxio Novoneyra Lingua Loaira escrito por Olga Novo y premiado con el Anxel Fole en 2004 Novoneyra sera homenaxeado en 2010 Noticia aparecida en el periodico Galicia Hoxe Bibliografia EditarArticulo de Uxio Novoneyra en Galipedia BLANCO Carmen en Gran Enciclopedia Galega t 33 s v Novoneyra Uxio ALONSO GIRGADO Luis y otros Celebracion de Uxio Novoneyra 1930 1999 A casa O val a patria homilde en Cadernos Ramon Pineiro XIV Centro Ramon Pineiro para a Investigacion en Humanidades Santiago 2010 ISBN 978 84 4534878 9 Varios autores Homenaxe a Novoneyra en La Voz de Galicia suplemento Culturas nº 98 5 de octubre de 1999 Folerpas de Novoneyra Biografia e antoloxia a cargo de Fran Alonso Xerais 2010 Biografia de Novoneyra destinado al publico juvenil Enlaces externos Editar Wikimedia Commons alberga una categoria multimedia sobre Uxio Novoneyra Uxionovoneyra com Dia das Letras Galegas Pagina dedicada a Uxio Novoneyra As teimas e os sonos de Uxio Novoneyra Terra e Tempo 2009 Centro de Documentacion de la Asociacion de Escritores en Lingua Galega Real Academia Galega Biblioteca Virtual Galega Vietam canto lido por Uxio Video musical Emilio Cao sobre un poema de Novoneyra Reportaxe que contextualiza o poema a Manoel Cela de Do Courel a Compostela 1956 86 Articulo sobre el grupo Brais Pinto con el que Novoneyra colaboro Elegias del Caurel y otros poemas en Google books Videopoemas en Vimeo de Novoneyra Datos Q3052784 Multimedia Uxio NovoneyraObtenido de https es wikipedia org w index php title Uxio Novoneyra amp oldid 134110276, wikipedia, wiki, leyendo, leer, libro, biblioteca,

español

, española, descargar, gratis, descargar gratis, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, imagen, música, canción, película, libro, juego, juegos