fbpx
Wikipedia

Idioma patashó

El patashó-hãhãhãi o pataxó es una lengua indígena de Brasil, fragmentaria testimoniada que pertenece a la subfamilia mashakalí de las lenguas macro-yê.

Pataxó, Patashó-Hãhãhãi
Hablado en Brasil Brasil
Región Estado de Paraná
Hablantes lengua muerta
Puesto No en los 100 mayores (Ethnologue, 2013)
Familia

Macro-Yê
  Mashakalí

    patashó-hãhãhãi
Códigos
ISO 639-2 sai

Descripción lingüística

Existen dos variantes de la lengua el pataxó (dialecto meridional) y el (dialecto septentrional). Este artículo compara estos dos dialectos.

Dialectos

Del dialecto meridional o pataxó, propiamente dicho, se conocen solo una lista de 89 palabras[1][2]​ recogidas por el príncipe Maximiliano de Wied-Neuwied en su viaje entre 1815-1817 por la costa este de Brasil. El príncipe Wied-Neuwied obtuvo probablemente sus datos de los habitantes de Rio Prado, con los que se encontró en el curso de sus viajes.[3]​ Estos pataxó con los que se encontró formaban parte del grupo meridional, y hablaban el dialecto ubicado a 225 kilómetros de la punta más meridional de Bahía junto al Río da Santa Cruz. Este grupo de pataxós meridionales estaba separado del grupo de pataxós septentrionale spor una franja de 100 kilómetros en ese momento ocupada por los hablantes de botocudo.

El grupo septentrional hablaba el dialecto Hãhãhãi, actualmente severamente amenazado. Este dialecto se conoce solo por listas breves de vocabulario:

  1. Una lista de 70 palabras decogidas por el coronel Antonio Medeiros de Azevedo que las obtuvo por elicitación en 1936 de unos residentes de P. I. Paraguaçu, cerca de la localidad de Itaju do Colonia.
  2. Una lista de 162 palabras recogida en 1961 en la misma área por Wilbur Pickering del SIL International[4]​ y
  3. Un conjunto de unas 100 palabras grabadas por Aracy López da Silva y Urban en 1982, que fueron elicitadas por uno de los que se supone eran los últimos hablantes de hãhãhãi, que vivía también en P. I. Paraguaçu.

De las palabras disponibles en los dialectos meridional y septentrional, solo 35 palabras están en ambas listas, y de estas solo 26 son comparables, siendo 21 de ellas cognados probables.

Comparación léxica

Esta sección considera la lista de cognados que aparecen en las diversas listas de vocabulario del patashó y el hãhãhãi, aunque existe una clara relación entre ambos la divergencia es notable y es posible que como lenguas habladas fueran solo parcialmente inteligibles ambas variantes.

GLOSA Wied-Neuwied
(1815-16)
Azevedo
(1936)
Pickering
(1961)
Urban
(1982)
'flecha' pohoi poˈhoi ˈbohoi
bʔoˈhoi
poˈhoi
'hacha' kaxə ʌɣʌ
'cama' mip(čap) miˈ(nã) ˈmim(nʌ)
'arco' poitaŋ poˈkei bʔoˈkʔʌ̃i
'sangre' enghɛm ˈʌ̃heb
'canoa' mibkoi 'Mmimpʔoi
'maíz' pasčon bahuˈčau bʔahobčab
'morir' (nok)čon ʌču(kú)
'tierra' aham haˈm(iko) ˈhahʌ̃m
'ojo' aŋgwa aˈwa aˈwa
'pez' maham maˈhãmi maˈhãm
'cabeza' atpatoi amakoˈ(hai) ʌmbʌˈkoi ãmbʌˈko(hai)
'cuchillo' amanai ʌ̃mʌ̃gʌ̃i hãmãˈŋgãi
'hígado' akiopkanai ˈčʌmʌŋgʌ̃i čamʌ̃ŋgai
'mandioca' kohom ohei uˈhũi uˈhui
'madre' atən akei ɛ̃ŋkʔʌi ɛ̃ˈkəi
'cuello' mai (ʌ̃ˈči)pai (ači)pãi
'paca' čapa ˈtapa
'hermano/a' ehɛ (f.) apu (m.) ãhũi
'tapir' amaxə hamahei hʌmʌhʌ̃i hãmʌ̃həi
'muslo' ča(kepke)ton aˈčɛko aˈčɛko

Entre la primera columna (pataxó) y las otras tres (hãhãhãi) se observan algunas correspondencias regulares p:p/b, t:k, x:h, x:ɣ algunas pérdidas de nasales, pero en general los sonidos se corresponden en alto grado.

Referencias

  1. Wied-Neuwied 1958:510-11
  2. Loukotka, 1939
  3. Wied-Neuwied, 1958:214-16
  4. Meader, 1978, p. 45-50

Bibliografía

  • Greg Urban (1985): "On Pataxó and Hãhãhãi", International Journal of American Linguistics, Vol. 51, No. 4 (Oct., 1985), pp. 605-608.
  •   Datos: Q7144304

idioma, patashó, patashó, hãhãhãi, pataxó, lengua, indígena, brasil, fragmentaria, testimoniada, pertenece, subfamilia, mashakalí, lenguas, macro, pataxó, patashó, hãhãhãihablado, enbrasil, brasilregiónestado, paranáhablanteslengua, muertapuestono, mayores, et. El patasho hahahai o pataxo es una lengua indigena de Brasil fragmentaria testimoniada que pertenece a la subfamilia mashakali de las lenguas macro ye Pataxo Patasho HahahaiHablado enBrasil BrasilRegionEstado de ParanaHablanteslengua muertaPuestoNo en los 100 mayores Ethnologue 2013 FamiliaMacro Ye Mashakali patasho hahahaiCodigosISO 639 2sai editar datos en Wikidata Indice 1 Descripcion linguistica 1 1 Dialectos 1 2 Comparacion lexica 2 Referencias 2 1 BibliografiaDescripcion linguistica EditarExisten dos variantes de la lengua el pataxo dialecto meridional y el dialecto septentrional Este articulo compara estos dos dialectos Dialectos Editar Del dialecto meridional o pataxo propiamente dicho se conocen solo una lista de 89 palabras 1 2 recogidas por el principe Maximiliano de Wied Neuwied en su viaje entre 1815 1817 por la costa este de Brasil El principe Wied Neuwied obtuvo probablemente sus datos de los habitantes de Rio Prado con los que se encontro en el curso de sus viajes 3 Estos pataxo con los que se encontro formaban parte del grupo meridional y hablaban el dialecto ubicado a 225 kilometros de la punta mas meridional de Bahia junto al Rio da Santa Cruz Este grupo de pataxos meridionales estaba separado del grupo de pataxos septentrionale spor una franja de 100 kilometros en ese momento ocupada por los hablantes de botocudo El grupo septentrional hablaba el dialecto Hahahai actualmente severamente amenazado Este dialecto se conoce solo por listas breves de vocabulario Una lista de 70 palabras decogidas por el coronel Antonio Medeiros de Azevedo que las obtuvo por elicitacion en 1936 de unos residentes de P I Paraguacu cerca de la localidad de Itaju do Colonia Una lista de 162 palabras recogida en 1961 en la misma area por Wilbur Pickering del SIL International 4 y Un conjunto de unas 100 palabras grabadas por Aracy Lopez da Silva y Urban en 1982 que fueron elicitadas por uno de los que se supone eran los ultimos hablantes de hahahai que vivia tambien en P I Paraguacu De las palabras disponibles en los dialectos meridional y septentrional solo 35 palabras estan en ambas listas y de estas solo 26 son comparables siendo 21 de ellas cognados probables Comparacion lexica Editar Esta seccion considera la lista de cognados que aparecen en las diversas listas de vocabulario del patasho y el hahahai aunque existe una clara relacion entre ambos la divergencia es notable y es posible que como lenguas habladas fueran solo parcialmente inteligibles ambas variantes GLOSA Wied Neuwied 1815 16 Azevedo 1936 Pickering 1961 Urban 1982 flecha pohoi poˈhoi ˈbohoibʔoˈhoi poˈhoi hacha kaxe ʌɣʌ cama mip cap miˈ na ˈmim nʌ arco poitaŋ poˈkei bʔoˈkʔʌ i sangre enghɛm ˈʌ heb canoa mibkoi Mmimpʔoi maiz pascon bahuˈcau bʔahobcab morir nok con ʌcu ku tierra aham haˈm iko ˈhahʌ m ojo aŋgwa aˈwa aˈwa pez maham maˈhami maˈham cabeza atpatoi amakoˈ hai ʌmbʌˈkoi ambʌˈko hai cuchillo amanai ʌ mʌ gʌ i hamaˈŋgai higado akiopkanai ˈcʌmʌŋgʌ i camʌ ŋgai mandioca kohom ohei uˈhũi uˈhui madre aten akei ɛ ŋkʔʌi ɛ ˈkei cuello mai ʌ ˈci pai aci pai paca capa ˈtapa hermano a ehɛ f apu m ahũi tapir amaxe hamahei hʌmʌhʌ i hamʌ hei muslo ca kepke ton aˈcɛko aˈcɛkoEntre la primera columna pataxo y las otras tres hahahai se observan algunas correspondencias regulares p p b t k x h x ɣ algunas perdidas de nasales pero en general los sonidos se corresponden en alto grado Referencias Editar Wied Neuwied 1958 510 11 Loukotka 1939 Wied Neuwied 1958 214 16 Meader 1978 p 45 50 Bibliografia Editar Greg Urban 1985 On Pataxo and Hahahai International Journal of American Linguistics Vol 51 No 4 Oct 1985 pp 605 608 Datos Q7144304 Obtenido de https es wikipedia org w index php title Idioma patasho amp oldid 129808220, wikipedia, wiki, leyendo, leer, libro, biblioteca,

español

, española, descargar, gratis, descargar gratis, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, imagen, música, canción, película, libro, juego, juegos