fbpx
Wikipedia

Lenguas taracahítas

Las lenguas taracahítas constituyen una subdivisión de la división sonorense de las lenguas utoaztecas, hablada por diversos pueblos taracahítas en México.[1]

Lenguas taracahítas
Distribución geográfica América del Norte
Países  Estados Unidos
México
Hablantes 160 mil
Filiación genética

Uto-Azteca
  UA sonorense

    L. taracahítas
Subdivisiones Cáhita
Tarahumara-Guarijío
Dohema-Tehuima

Extensión
Véase también
Idioma - Familias - Clasificación de lenguas

Clasificación interna

Las lenguas taracahítas se dividen a su vez en tres grupos principales:

  • Tarahumara-guarijío (Tarajío)
  • Yaqui-Mayo (Cáhita)
    • Mayo
    • Yaqui
    • Otras posibles vairantes: ocoroni, sinaloa, tehueco, zuaqui.
  • Dohema-Tehuima

Otros grupos étnicos limítrofes o cercanos con los anteriores como son los achires, acaxees, guasaves, tahues, totorames, xiximes y otros podrían haber hablado lenguas del grupo taracahíta, aunque no existen muchos datos sobre la variedad o variedades lingüísticas habladas por estos grupos.

Comparación léxica

Los numerales comparados en diversas lenguas taracahístas son:

GLOSA Tarajío Cahíta Eudeve PROTO-
TARACAHÍTA
Tarahumara Guarijío Yaqui Mayo
'1' bilé~
biré
piré wepulai/
senu
sēnu sé(i) *sen-
*pɨlai
'2' okwá woká woi wōyi wodɨm *wō-y(-ka)
'3' bakiá~
bai-
paiká bayi βahi beidɨm *βahi(-ka)
'4' nawosa~
naó-
naó naiki naiki náwoi *nawoy(-ka)
'5' malí~
marí
marikí mamni mamni márki *maniki
'6' usáni puhsáni busani βusáni busáni *βusani
'7' kičáo ihkčáo wōbusani wōyiβusáni
'8' osá naó wosánao woynaiki wosanaiki *wosanawoy(-ka)
'9' kímakói kimakói batani batani
'10' makói makói woymamni wosamamni mákoʔi makoʔi

Referencias

  1. Campbell, Lyle (1997), American Indian Languages: The Historical Linguistics of Native America, Oxford: Oxford University Press .

Bibliografía

  • Paula Gómez, (1999): Huichol de San Andrés Cohamiata, Jalisco, Archivo de lenguas indígenas de México, Colegio de México, ISBN 968-12-0851-X.
  • Ray A. Freeze (1989): Mayo de los capomos, Archivo de lenguas indígenas de México, Colegio de México, ISBN 968-12-0430-1.
  • Wick R. Miller (1993): Guarijío de Arechuyvo, Archivo de lenguas indígenas de México, Colegio de México, ISBN 968-12-0520-0.
  • Andrés Lionnet, (1986): Un idioma extinto de Sonora: El eudeve, Universidad Nacional Autónoma de México, México D.F., ISBN 968-837-915-8.
  •   Datos: Q4245032

lenguas, taracahítas, lenguas, taracahítas, constituyen, subdivisión, división, sonorense, lenguas, utoaztecas, hablada, diversos, pueblos, taracahítas, méxico, distribución, geográficaamérica, nortepaíses, estados, unidos, méxicohablantes160, milfiliación, ge. Las lenguas taracahitas constituyen una subdivision de la division sonorense de las lenguas utoaztecas hablada por diversos pueblos taracahitas en Mexico 1 Lenguas taracahitasDistribucion geograficaAmerica del NortePaises Estados Unidos MexicoHablantes160 milFiliacion geneticaUto Azteca UA sonorense L taracahitasSubdivisionesCahitaTarahumara GuarijioDohema TehuimaExtensionVease tambienIdioma Familias Clasificacion de lenguas editar datos en Wikidata Indice 1 Clasificacion interna 2 Comparacion lexica 3 Referencias 3 1 BibliografiaClasificacion interna EditarLas lenguas taracahitas se dividen a su vez en tres grupos principales Tarahumara guarijio Tarajio Tarahumara o raramuri Guarijio o warijio Yaqui Mayo Cahita Mayo Yaqui Otras posibles vairantes ocoroni sinaloa tehueco zuaqui Dohema Tehuima Eudeve o dohema opata o tehuima Otros grupos etnicos limitrofes o cercanos con los anteriores como son los achires acaxees guasaves tahues totorames xiximes y otros podrian haber hablado lenguas del grupo taracahita aunque no existen muchos datos sobre la variedad o variedades linguisticas habladas por estos grupos Comparacion lexica EditarLos numerales comparados en diversas lenguas taracahistas son GLOSA Tarajio Cahita Eudeve PROTO TARACAHITATarahumara Guarijio Yaqui Mayo 1 bile bire pire wepulai senu senu se i sen pɨlai 2 okwa woka woi wōyi wodɨm wō y ka 3 bakia bai paika bayi bahi beidɨm bahi ka 4 nawosa nao nao naiki naiki nawoi nawoy ka 5 mali mari mariki mamni mamni marki maniki 6 usani puhsani busani busani busani busani 7 kicao ihkcao wōbusani wōyibusani 8 osa nao wosanao woynaiki wosanaiki wosanawoy ka 9 kimakoi kimakoi batani batani 10 makoi makoi woymamni wosamamni makoʔi makoʔiReferencias Editar Campbell Lyle 1997 American Indian Languages The Historical Linguistics of Native America Oxford Oxford University Press Bibliografia Editar Paula Gomez 1999 Huichol de San Andres Cohamiata Jalisco Archivo de lenguas indigenas de Mexico Colegio de Mexico ISBN 968 12 0851 X Ray A Freeze 1989 Mayo de los capomos Archivo de lenguas indigenas de Mexico Colegio de Mexico ISBN 968 12 0430 1 Wick R Miller 1993 Guarijio de Arechuyvo Archivo de lenguas indigenas de Mexico Colegio de Mexico ISBN 968 12 0520 0 Andres Lionnet 1986 Un idioma extinto de Sonora El eudeve Universidad Nacional Autonoma de Mexico Mexico D F ISBN 968 837 915 8 Datos Q4245032 Obtenido de https es wikipedia org w index php title Lenguas taracahitas amp oldid 140220702, wikipedia, wiki, leyendo, leer, libro, biblioteca,

español

, española, descargar, gratis, descargar gratis, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, imagen, música, canción, película, libro, juego, juegos