fbpx
Wikipedia

Lenguas esquimo-aleutianas

Las lenguas esquimo-aleutianas forman una familia de lenguas nativas de Groenlandia, el Ártico canadiense, Alaska y partes de Siberia. Consiste en las lenguas de los esquimales, conocidos como inuit en el norte de Alaska, Canadá y Groenlandia, como yup'ik en el oeste de Alaska y como yuit en Siberia, por un lado y por la lengua aleuta por el otro.

Lenguas esquimo-aleutianas
Distribución geográfica Ártico de Norteamérica
Países Rusia Rusia
Alaska
Canadá Canadá
 Groenlandia
Hablantes ~97.000 (2009)[1]
Subdivisiones Idioma aleutiano
Lenguas esquimales
Idioma sirenik

Véase también
Idioma - Familias - Clasificación de lenguas

Esquimal es un nombre que habitualmente se tiende a evitar, pero se mantiene para englobar a los yuit-yupí-inuí. En Canadá se prefiere la denominación inuit. En Alaska se prefiere inuit o yup'ik dependiendo de quien se está hablando.

Tradicionalmente la familia de lenguas esquimales se divide en inuit y yupik. Sin embargo, estudios recientes sugieren que el yupik por sí mismo no es un nodo válido, o lo que es lo mismo, que el continuo dialectal inuit no es más que uno de las varias lenguas del grupo yupik. Así, aunque sería correcto sustituir la palabra esquimal por yupik, esto no sería aceptable para la mayoría de los inuit. Por otra parte, considerar una dicotomía entre Alaska y Siberia esta sería en base a criterios más geográficos que lingüísticos, pues se encuentran ciertas continuidades entre una y otra, como los idiomas sirenik y naucano.

El Centro de Lenguas Nativas de Alaska (Alaska Native Language Center) calcula que la lengua ancestral común de las lenguas esquimales y del aleuta se dividió hace al menos 4000 años, y la familia lingüística esquimal se dividió en las ramas yupik e inuit hace unos 1000 años.

Clasificación

 
Lenguas inuktitut.

Esquimo-aleutiana

Aleutiana
Idioma aleutiano 2000 hablantes (1980);[2]​ 490 (2002)[3]
Dialectos occidentales-centrales: atkan, attuan, unangan, bering 190 (2002)
Dialectos orientales: unalaskan, pribilof 300 (2002)
Esquimal (yupik e inuit)
Lenguas yupik
Yupik de Alaska central 16.900 (2000)[4]
Idioma alutiiq o yupik del golfo del Pacífico 76 (2000)[5]
Idioma yuit o yupik central de Siberia (Islas Chaplinon y St. Lawrence) 830 (2000)[6]
Idioma naukanski 75 (1990)[7]
Idioma sirenik extinta desde 1997.
Lenguas inuit o inupik
Idioma inupiaq (Alaska septentrional) 2.420 (2000)[8]
Idioma inuvialuktun o inuktun (Canadá occidental) 4.000 (1981)[9]
Idioma inuktitut (Canadá oriental; junto con inuktun) 32.775 (1991)[10]
Idioma groenlandés (Groenlandia) 57.000 (2007)[11]

Dialectos

Aleutiano:
Aleutiano occidental/ Atkan y Attuan
Alaska
Aleutiano oriental
Esquimal:
Rusia: Yuit/ Yupiget
Sirenikski
Naukanski
Alaska: Yup'it/ Yut
Alutiiq
Inupiat-Nuit / Esquimal oriental
Unuit/Inupiaq
Esquimales Estrecho de Bering
Iñupiaq Alaskeño septentrional
Canadá occidental: Inuit/Inuvialuit/Inuktun
Mackenzie/Siglitun
Copper/Inuinnaqtun
Netsilik/Natsilingmiutut
Caribou/kivallirmiutun
Canadá oriental: Inuit /Inuktitut
Iglutik
Baffinland
Inuttut Labrador
Quebec Ártico
Groenlandia:Inuit/ Kalaallit/ Kalaallisut
Groenlandés occidental / Kitaamiutut
Groenlandés oriental
Esquimal polar

Comparación léxica

Los numerales reconstruidos para lenguas esquimo-aleutianas son:[12]

GLOSA Aleutiano Inuit-Yupik PROTO-ESKIMO
ALEUTIANO
PROTO-INUIT PROTO-YUPIK
'1' attaqan *atausiq *atauSiq *ataʀ-
'2' allax *malʁuk *maːlʀuk ?
'3' qankus *piŋasut *piŋayut ?
'4' sicin *sisamat *Sitamat *citəm-
'5' caŋ *tallimat *taɬimat ?
'6' atuŋ *arvinllit *aʀvinləɣən *1+5
'7' alluŋ *5+2 *5+2 *2+5
'8' qamciŋ *5+3 *5+3 *3+5
'9' siciŋ *10-1 *10-1 ?
'10' hatxiχ *qulit *qula ?

Referencias

  1. Ethnologue:Statistical summaries
  2. Kenneth Katzner (1986) [1977]. The Languages of the World. Londres: Routledge, pp. 359-360. ISBN 0-7102-0861-8.
  3. Ethnologue report for language code: Aleut
  4. Ethnologue report for language code: Yupik, Central
  5. Ethnologue report for language code: Yupik, Pacific Gulf
  6. Ethnologue report for language code: Yupik, Central Siberian
  7. Ethnologue report for language code: Yupik, Naukan
  8. Ethnologue report for language code: Inupiatun, Northwest Alaska
  9. Ethnologue report for language code: Inuktitut, Western Canadian
  10. Ethnologue report for language code: Inuktitut, Eastern Canadian
  11. Ethnologue report for language code: Inuktitut, Greenlandic
  12. . Archivado desde el original el 11 de mayo de 2011. Consultado el 28 de septiembre de 2012. 
  •   Datos: Q25946
  •   Multimedia: Eskimo-Aleut languages

lenguas, esquimo, aleutianas, lenguas, esquimo, aleutianas, forman, familia, lenguas, nativas, groenlandia, Ártico, canadiense, alaska, partes, siberia, consiste, lenguas, esquimales, conocidos, como, inuit, norte, alaska, canadá, groenlandia, como, oeste, ala. Las lenguas esquimo aleutianas forman una familia de lenguas nativas de Groenlandia el Artico canadiense Alaska y partes de Siberia Consiste en las lenguas de los esquimales conocidos como inuit en el norte de Alaska Canada y Groenlandia como yup ik en el oeste de Alaska y como yuit en Siberia por un lado y por la lengua aleuta por el otro Lenguas esquimo aleutianasDistribucion geograficaArtico de NorteamericaPaisesRusia Rusia AlaskaCanada Canada GroenlandiaHablantes 97 000 2009 1 SubdivisionesIdioma aleutianoLenguas esquimalesIdioma sirenikVease tambienIdioma Familias Clasificacion de lenguas editar datos en Wikidata Esquimal es un nombre que habitualmente se tiende a evitar pero se mantiene para englobar a los yuit yupi inui En Canada se prefiere la denominacion inuit En Alaska se prefiere inuit o yup ik dependiendo de quien se esta hablando Tradicionalmente la familia de lenguas esquimales se divide en inuit y yupik Sin embargo estudios recientes sugieren que el yupik por si mismo no es un nodo valido o lo que es lo mismo que el continuo dialectal inuit no es mas que uno de las varias lenguas del grupo yupik Asi aunque seria correcto sustituir la palabra esquimal por yupik esto no seria aceptable para la mayoria de los inuit Por otra parte considerar una dicotomia entre Alaska y Siberia esta seria en base a criterios mas geograficos que linguisticos pues se encuentran ciertas continuidades entre una y otra como los idiomas sirenik y naucano El Centro de Lenguas Nativas de Alaska Alaska Native Language Center calcula que la lengua ancestral comun de las lenguas esquimales y del aleuta se dividio hace al menos 4000 anos y la familia linguistica esquimal se dividio en las ramas yupik e inuit hace unos 1000 anos Indice 1 Clasificacion 1 1 Dialectos 1 2 Comparacion lexica 2 ReferenciasClasificacion Editar Lenguas inuktitut Esquimo aleutiana AleutianaIdioma aleutiano 2000 hablantes 1980 2 490 2002 3 Dialectos occidentales centrales atkan attuan unangan bering 190 2002 Dialectos orientales unalaskan pribilof 300 2002 dd dd Esquimal yupik e inuit Lenguas yupikYupik de Alaska central 16 900 2000 4 Idioma alutiiq o yupik del golfo del Pacifico 76 2000 5 Idioma yuit o yupik central de Siberia Islas Chaplinon y St Lawrence 830 2000 6 Idioma naukanski 75 1990 7 dd Idioma sirenik extinta desde 1997 Lenguas inuit o inupikIdioma inupiaq Alaska septentrional 2 420 2000 8 Idioma inuvialuktun o inuktun Canada occidental 4 000 1981 9 Idioma inuktitut Canada oriental junto con inuktun 32 775 1991 10 Idioma groenlandes Groenlandia 57 000 2007 11 dd dd Dialectos Editar Aleutiano Aleutiano occidental Atkan y Attuan Alaska Aleutiano oriental dd Esquimal Rusia Yuit Yupiget Sirenikski Naukanski Alaska Yup it Yut Alutiiq Inupiat Nuit Esquimal oriental Unuit Inupiaq Esquimales Estrecho de Bering Inupiaq Alaskeno septentrional Canada occidental Inuit Inuvialuit Inuktun Mackenzie Siglitun Copper Inuinnaqtun Netsilik Natsilingmiutut Caribou kivallirmiutun Canada oriental Inuit Inuktitut Iglutik Baffinland Inuttut Labrador Quebec Artico Groenlandia Inuit Kalaallit Kalaallisut Groenlandes occidental Kitaamiutut Groenlandes oriental Esquimal polar dd Comparacion lexica Editar Los numerales reconstruidos para lenguas esquimo aleutianas son 12 GLOSA Aleutiano Inuit Yupik PROTO ESKIMOALEUTIANOPROTO INUIT PROTO YUPIK 1 attaqan atausiq atauSiq ataʀ 2 allax malʁuk maːlʀuk 3 qankus piŋasut piŋayut 4 sicin sisamat Sitamat citem 5 caŋ tallimat taɬimat 6 atuŋ arvinllit aʀvinleɣen 1 5 7 alluŋ 5 2 5 2 2 5 8 qamciŋ 5 3 5 3 3 5 9 siciŋ 10 1 10 1 10 hatxix qulit qula Referencias Editar Ethnologue Statistical summaries Kenneth Katzner 1986 1977 The Languages of the World Londres Routledge pp 359 360 ISBN 0 7102 0861 8 Ethnologue report for language code Aleut Ethnologue report for language code Yupik Central Ethnologue report for language code Yupik Pacific Gulf Ethnologue report for language code Yupik Central Siberian Ethnologue report for language code Yupik Naukan Ethnologue report for language code Inupiatun Northwest Alaska Ethnologue report for language code Inuktitut Western Canadian Ethnologue report for language code Inuktitut Eastern Canadian Ethnologue report for language code Inuktitut Greenlandic Eskimo Aleut Numerals Archivado desde el original el 11 de mayo de 2011 Consultado el 28 de septiembre de 2012 Datos Q25946 Multimedia Eskimo Aleut languagesObtenido de https es wikipedia org w index php title Lenguas esquimo aleutianas amp oldid 136634288, wikipedia, wiki, leyendo, leer, libro, biblioteca,

español

, española, descargar, gratis, descargar gratis, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, imagen, música, canción, película, libro, juego, juegos