fbpx
Wikipedia

Lenguas tucanas orientales

Las lenguas tucanas orientales son una rama propuesta de las lenguas tucanas, habladas en el noroeste de la Amazonia, en la frontera entre Brasil y Colombia.

Lenguas tucanas orientales
Distribución geográfica región circunamazónica
Países Brasil Brasil
Colombia Colombia
Hablantes ~10875[1]​ (1999)
Filiación genética

Tucano

  Oriental
Subdivisiones Nororiental
Centroriental
Suroriental

Lenguas tucanas: Tukano oriental (verde hierba), los puntos indican posiciones documentadas de las lenguas, las áreas probables de extensión antes del siglo XX.
Véase también
Idioma - Familias - Clasificación de lenguas

Clasificación

Las lenguas tucanas orientales constituyen el grupo más numeroso tanto por el número de lenguas como demográficamente, dentro de la familia tucana. Las clasificaciones de internas de ASJP[2]​ y Ethnologue[3]​ difieren aunque ambas coinciden en grupos de último nivel. La clasificación de Ethnologue usa tres subgrupos:

  • Tucano nororiental (N)
  • Tucano centroriental (C)
  • Tucano suroriental (S)

Mientras que ASJP basado en similitudes léxicas propone el siguiente árbol cladístico:

Barasano (S)

Des‑Sir

Desano (C)

Siriano (C)

Macuna (S)

Tat‑Car

Tatuyo (C)

Carapana (C)

Wanano (N)

Piratapuyo (N)

Tucano (N)

Bara-Waimaya (C)

Tuyuca-Yurti (C)

La posición divergente del barasana se debe a su pertenencia al área lingüística del alto Vaupés. Como puede verse la comparación léxica no refleja los grupos nororiental, centroriental (C) y suroriental (S). Los grupos reconocidos universalmente tanto por Ethnologue como por ASJP son:

  • Bara-Waimaya
  • Tuyuca-Yurutí
  • Piratapuyo-Tatuyo
  • Desano-Siriano

Comparación léxica

Los numerales en diferentes lenguas tucanas orientales son:[4]

GLOSA Bara-Tuyuca Tucano Piratapuyo
(waihana)
Desano Tatuyo-Carapana Barasana PROTO-
TUC. Or.
Waimaha Tuyuca Yurutí Tatuyo Carapana
'1' hi'ka-(ɡa) sihkaɡá ĩ̀i̥'kʰã́- niʔkã́- ʉ̃̀ʰkã́ uhu híká- hĩkã- kóho.wɑ̃mẽ́ *(d)ĩʔkã-
'2' pʉa-(ɡa) pùaɡá pɨ'á- pʉá- pʉ́à pẽ- pɨ́ɡà- pʉ̃ɡa- sĩ́ŋ.ɨ̃ *pɨa-
'3' itīá-(ɡa) ihtīáɡa īi̥tʰī'á- iʔtiá- ìʰtíà ũɾ̃ẽ- ítíà- itia- hɨ́ɑ *iʔtia-
'4' ba'pári-(ka) bahpáɾipa ᵐbāḁˈpʰúbīi̥sāɾi- baʔpáriti- pʰìtítíá ahpikũɾ̃ã bàpàrì- bapa-ri-kãnakã- bɑbɑ́ɾi *baʔpati-
'5' hi'kábõkõro sihkábõhêyêpa ĩ̀i̥ˈkʰã́ȭo̥pʰɨ̀ɨ̥kʰɨ̀ɲ- niʔkã́mokʉ- ʉ̃̀ʰkã́mṍpẽ́ yuhuru mõhõtõ ̃híká- ̃wàbó- hĩkã-wãmo-kãrõ kóhó.mõ.kṍ.ɾõ *(d)ĩʔkã ãbõkõto
'10' pʉabõkõro pùabòhêyêpa pɨ̃̄ˈã́ṍo̥pʰɨ̄ɨ̥kʰɨɲ- pʉámokʉ- pʉ́àmõ̀pẽ̀ pẽmõhõtõ pɨ́ɡà- ̃wabó.̃kóò pʉ̃ɡa-wãmo-kãrõ hɨ́ɑ ɑ̃́mõ.kṍ.ɾõ *pɨa ãbõkõtõ

Referencias

  1. Janet Barnes, 1999, p. 209.
  2. Tucanoan (Ethnologue)
  3. . Archivado desde el original el 11 de mayo de 2011. Consultado el 5 de junio de 2012. 

Bibliografía

Enlaces externos

  • Tucanoan (WALS)


  •   Datos: Q5972956

lenguas, tucanas, orientales, lenguas, tucanas, orientales, rama, propuesta, lenguas, tucanas, habladas, noroeste, amazonia, frontera, entre, brasil, colombia, distribución, geográficaregión, circunamazónicapaísesbrasil, brasil, colombia, colombiahablantes, 10. Las lenguas tucanas orientales son una rama propuesta de las lenguas tucanas habladas en el noroeste de la Amazonia en la frontera entre Brasil y Colombia Lenguas tucanas orientalesDistribucion geograficaregion circunamazonicaPaisesBrasil Brasil Colombia ColombiaHablantes 10875 1 1999 Filiacion geneticaTucano OrientalSubdivisionesNororientalCentrorientalSurorientalLenguas tucanas Tukano oriental verde hierba los puntos indican posiciones documentadas de las lenguas las areas probables de extension antes del siglo XX Vease tambienIdioma Familias Clasificacion de lenguas editar datos en Wikidata Indice 1 Clasificacion 2 Comparacion lexica 3 Referencias 3 1 Bibliografia 3 2 Enlaces externosClasificacion EditarLas lenguas tucanas orientales constituyen el grupo mas numeroso tanto por el numero de lenguas como demograficamente dentro de la familia tucana Las clasificaciones de internas de ASJP 2 y Ethnologue 3 difieren aunque ambas coinciden en grupos de ultimo nivel La clasificacion de Ethnologue usa tres subgrupos Tucano nororiental N Tucano centroriental C Tucano suroriental S Mientras que ASJP basado en similitudes lexicas propone el siguiente arbol cladistico Barasano S Des Sir Desano C Siriano C Macuna S Tat Car Tatuyo C Carapana C Wanano N Piratapuyo N Tucano N Bara Waimaya C Tuyuca Yurti C La posicion divergente del barasana se debe a su pertenencia al area linguistica del alto Vaupes Como puede verse la comparacion lexica no refleja los grupos nororiental centroriental C y suroriental S Los grupos reconocidos universalmente tanto por Ethnologue como por ASJP son Bara Waimaya Tuyuca Yuruti Piratapuyo Tatuyo Desano SirianoComparacion lexica EditarLos numerales en diferentes lenguas tucanas orientales son 4 GLOSA Bara Tuyuca Tucano Piratapuyo waihana Desano Tatuyo Carapana Barasana PROTO TUC Or Waimaha Tuyuca Yuruti Tatuyo Carapana 1 hi ka ɡa sihkaɡa ĩ i kʰa niʔka ʉ ʰka uhu hika hĩka koho wɑ mẽ d ĩʔka 2 pʉa ɡa puaɡa pɨ a pʉa pʉ a pẽ pɨ ɡa pʉ ɡa sĩ ŋ ɨ pɨa 3 itia ɡa ihtiaɡa ii tʰi a iʔtia iʰtia ũɾ ẽ itia itia hɨ ɑ iʔtia 4 ba pari ka bahpaɾipa ᵐbaḁˈpʰubii saɾi baʔpariti pʰititia ahpikũɾ a bapari bapa ri kanaka bɑbɑ ɾi baʔpati 5 hi kabokoro sihkaboheyepa ĩ i ˈkʰa ȭo pʰɨ ɨ kʰɨ ɲ niʔka mokʉ ʉ ʰka mṍpẽ yuhuru mohoto hika wabo hĩka wamo karo koho mo kṍ ɾo d ĩʔka abokoto 10 pʉabokoro puaboheyepa pɨ ˈa ṍo pʰɨ ɨ kʰɨɲ pʉamokʉ pʉ amo pẽ pẽmohoto pɨ ɡa wabo koo pʉ ɡa wamo karo hɨ ɑ ɑ mo kṍ ɾo pɨa abokotoReferencias Editar Janet Barnes 1999 p 209 ASJP Tucanoan Ethnologue Tucanoan Numerals Eugene Chan Archivado desde el original el 11 de mayo de 2011 Consultado el 5 de junio de 2012 Bibliografia Editar J Barnes 1999 7 Tukano En Alexandra Y Aikhenvald amp R M Dixon ed The Amazoninan Languages en ingles 1ª edicion Cambridge University Press pp 207 226 ISBN 0 521 57021 2 Enlaces externos Editar Tucanoan WALS Datos Q5972956Obtenido de https es wikipedia org w index php title Lenguas tucanas orientales amp oldid 131176274, wikipedia, wiki, leyendo, leer, libro, biblioteca,

español

, española, descargar, gratis, descargar gratis, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, imagen, música, canción, película, libro, juego, juegos