Las lenguas pareci-xingú o paresí-waurá (o también arawak central) constituyen el grupo central de lenguas maipureanas habladas en la Amazonía boliviana y brasileña occidental.
Kaufman (1994) clasifica a estas lenguas en dos subgrupos:
Subgrupo Paresí
Paresí (también Parecís o Haliti)
Saraveca (también Sarave, †)
Subgupo Waurá
Waurá–Mehinaku (también Wauja, Meinaku)
Yawalapití (también Jaulapití)
Custenau (también Kustenaú, †)
Ethnologue (edición 16ª) añade el Enawené-Nawé, llamado Salumã por Kaufman, a este grupo. Además en esa monografía el agavotataguerra, que previamente se consideraba una lengua no clasificada se considera relacionada con el waurá-mehinaku y con el yawalapití.
Comparación léxica
Los numerales en diferentes lenguas paresí-waurá son:[1]
GLOSA
Paresí
Mehinaku
Waurá
Yawalapitî
PROTO- PARESÍ-WAURÁ
'1'
hatita
pawíʦa
pawá
pawa
*paw- *pati-
'2'
hinʲama
mipiyáma
mɛpĩyãwã
purziñəməʔ
*(mi)pĩyãmã
'3'
hanama
kamayukúla
kamakúla
kəməyuxulə
*kamayukúla
'4'
ðalakakʷa
mipiyáma wáka
mɛpĩyãwã wáka
puriñə̃m-ipɨku
*2x2
'5'
halakʷa kahe1
pawíʦa wɨȿɨkũ2
pawãžɨkũ
pa-wiriku
*1x5
'6'
5 + 1
1 + taputá
1+tapatanɨ
1+ikiruatá
*1+5
'7'
5 + 2
2 + taputá
2+tapatanɨ
2+ikiruatá
*2+5
'8'
5 + 3
3 + taputá
3+tapatanɨ
3+ikiruatá
*3+5
'9'
5 + 4
4 + taputá
4+tapatanɨ
4+ikiruatá
*4+5
'10'
hinʲama kahe
mamála wɨȿɨkũwí
pawãžɨkũwakã
papáiukaka-wíriku
*2x5
1halakʷa kahe literalmente es 'mano completa', para los números 6 a 9 se usan expresiones del tipo halakʷa kahe, ðane hamanija, hinʲama kahitihi hije takʷa, 'una mano completa y yendo al otro lado pon dos dedos' = '7'.
1pawíʦa wüxükũ significa 'una mano', los números '6' a '9' se expresan mediante la expresión taputá 'ir a [la otra mano]'.
Referencias
. Archivado desde el original el 3 de diciembre de 2013. Consultado el 21 de julio de 2013.
Datos:Q7136862
Noviembre 21, 2021
lenguas, paresí, waurá, lenguas, pareci, xingú, paresí, waurá, también, arawak, central, constituyen, grupo, central, lenguas, maipureanas, habladas, amazonía, boliviana, brasileña, occidental, distribución, geográficaregión, circunamazónica, mato, grossopaíse. Las lenguas pareci xingu o paresi waura o tambien arawak central constituyen el grupo central de lenguas maipureanas habladas en la Amazonia boliviana y brasilena occidental Lenguas Paresi WauraDistribucion geograficaregion circunamazonica Mato GrossoPaisesBolivia Bolivia Brasil BrasilHablantes 2500 2007 Filiacion geneticaArawak Arawak meridional L Paresi WauraSubdivisionesL ParesiL WauraLenguas arawak meridionales en azul oscuro Vease tambienIdioma Familias Clasificacion de lenguas editar datos en Wikidata Lenguas de la familia EditarKaufman 1994 clasifica a estas lenguas en dos subgrupos Subgrupo Paresi Paresi tambien Parecis o Haliti Saraveca tambien Sarave Subgupo Waura Waura Mehinaku tambien Wauja Meinaku Yawalapiti tambien Jaulapiti Custenau tambien Kustenau Ethnologue edicion 16ª anade el Enawene Nawe llamado Saluma por Kaufman a este grupo Ademas en esa monografia el agavotataguerra que previamente se consideraba una lengua no clasificada se considera relacionada con el waura mehinaku y con el yawalapiti Comparacion lexica EditarLos numerales en diferentes lenguas paresi waura son 1 GLOSA Paresi Mehinaku Waura Yawalapiti PROTO PARESI WAURA 1 hatita pawiʦa pawa pawa paw pati 2 hinʲama mipiyama mɛpĩyawa purzinemeʔ mi pĩyama 3 hanama kamayukula kamakula kemeyuxule kamayukula 4 dalakakʷa mipiyamawaka mɛpĩyawawaka purine m ipɨku 2x2 5 halakʷa kahe1 pawiʦa wɨȿɨkũ2 pawazɨkũ pa wiriku 1x5 6 5 1 1 taputa 1 tapatanɨ 1 ikiruata 1 5 7 5 2 2 taputa 2 tapatanɨ 2 ikiruata 2 5 8 5 3 3 taputa 3 tapatanɨ 3 ikiruata 3 5 9 5 4 4 taputa 4 tapatanɨ 4 ikiruata 4 5 10 hinʲama kahe mamala wɨȿɨkũwi pawazɨkũwaka papaiukaka wiriku 2x51 halakʷa kahe literalmente es mano completa para los numeros 6 a 9 se usan expresiones del tipo halakʷa kahe dane hamanija hinʲama kahitihi hije takʷa una mano completa y yendo al otro lado pon dos dedos 7 1 pawiʦa wuxukũ significa una mano los numeros 6 a 9 se expresan mediante la expresion taputa ir a la otra mano Referencias Editar Arawakan Numerals E Chan Archivado desde el original el 3 de diciembre de 2013 Consultado el 21 de julio de 2013 Datos Q7136862 Obtenido de https es wikipedia org w index php title Lenguas Paresi Waura amp oldid 128124112, wikipedia, wiki, leyendo, leer, libro, biblioteca,